Style wychowania w rodzinie pochodzenia w percepcji młodzieży z zaburzeniami internalizacyjnymi i eksternalizacyjnymi – analiza zależności

Abstract

Autorki dokonały próby analizy mechanizmów zaburzeń internalizacyjnych, eksternalizacyjnych i mieszanych, związanych z postawami wychowawczymi (stylami wychowania) rodziców. Badania prowadzono wśród młodzieży gimnazjalnej o zidentyfikowanych różnych typach zaburzeń, a dotyczyły one percepcji dominujących stylów wychowania w rodzinie pochodzenia. Przyjęto klasyfikację stylów wychowania w ujęciu Marii Ryś, która wyodrębniła style: demokratyczny, autokratyczny, liberalny kochający i liberalny niekochający. Identyfikacja typów zaburzeń dokonana została na podstawie Arkusza Obserwacyjnego TRF Thomasa M. Achenbacha, a więc obserwacji przeprowadzonych przez nauczycieli. Analiza zależności między typami i wymiarami (syndromami) zaburzeń adaptacyjnych a stylami wychowania w rodzinie pochodzenia wykazała, że postawy wychowawcze rodziców w niewielkim stopniu determinują zróżnicowanie w zakresie typów zaburzeń adaptacyjnych, ale widoczne są specyficzne tendencje, wskazujące na powiązanie pewnych wymiarów zaburzeń ze stylami wychowania preferowanymi przez matkę i ojca: (1) zaburzenia internalizacyjne powiązane są istotnie z postawami wychowawczymi ojca (postawą autokratyczną i liberalną kochającą), powodując nasilenie się problemów w funkcjonowaniu interpersonalnym (problemy społeczne); (2) zaburzenia mieszane powiązane są istotnie z postawami wychowawczymi matki (postawą demokratyczną, autokratyczną, liberalną kochającą i niekochającą), wyzwalając zaburzenia o charakterze wycofania, lękowo-depresyjne i zachowania niedostosowane; zaburzenia eksternalizacyjne powiązane są z postawami wychowawczymi obojga rodziców (postawą demokratyczną i liberalną kochającą), wyzwalając głównie skargi somatyczne i zaburzenia depresyjno-lękowe.

Authors made the attempt of the analysis of the mechanisms of internalization, externalization and mixed disorders, attitudes related to upbringing (parenting styles) parents: mother and father. The study was conducted among junior high school students on the identified different types of disorders, and they relate to the perception of the dominant styles of education in the family of origin. Adopted the classification of parenting styles in terms from Maria Ryś, who singled styles: democratic, autocratic, liberal loving and liberal unloving. Identification of the types of disorders was made based on Teacher’s Report Form (TRF) Thomas M. Achenbach. Analysis of relationship between the types and dimensions (syndromes) disorders of adaptation and parenting styles in the family of origin, showed that the attitude of parenting a small extent determine the differences in the types of adjustment disorder, but specific trends are visible, indicating a link between certain dimensions of the problems with parenting styles preferred by the mother and father: (1) internalization disorders are associated significantly with father’s upbringing attitudes (attitude autocratic and liberal loving), causing the severity of problems in the functioning of interpersonal (social issues); (2) mixed disorders are associated significantly with mother upbringing attitudes (attitude democratic, autocratic, liberal loving and unlovely), triggering disorders of withdrawal, anxietydepressive and behaviour unadjusted; externalization disorders are associated with upbringing attitudes of both parents (democratic and liberal attitude of loving), releasing mainly somatic complaints and anxiety-depressive disorder.