XVIII-wieczne nazwiska mieszkańców Bielska Podlaskiego utworzone od imion własnych (analiza językowa)

Abstract

This paper concerns 18th century surnames of Bielsk Podlaski people formed based on first names. Analysis of reference materials has demonstrated that the majority of surnames of people living in Bielsk Podlaski in the 18th century formed based on first names are anthroponyms of Eastern-Slavonic origin (Antychowicz, Chilkiewicz, Dmitrowicz, Korniluk, Naucik etc.). Surnames originating from Polish first names account for a minor percentage of all analyzed anthroponyms (Maciejuk, Michalewicz, Piotrowicz, Szymonowicz, Urbanowicz). Single examples indicate the non-Slavonic origin of the analyzed surnames of Bielsk Podlaski people (Hencmanowski, Iczewska). First names giving the origin for surnames of 18th century people from Bielsk Podlaski are found in basic formal (Bogdanowicz, Simonowicz) and informal (Antychowicz, Harasimowicz) forms, as well as derivatives (Chilkiewicz, Kaliszewicz, Kuczka, Ostaszewicz). With respect to word formation, the vast majority of 18th century surnames originating from first names are patronymic forms ending with -owicz/-ewicz (Fedorowicz, Korniłowicz). The second largest group are anthroponyms with a patronymic suffix -uk/-czuk (Maciejuk, Seheniuk).

Niniejszy artykuł poświęcony jest kwestii pochodzenia językowego XVIII-wiecznych nazwisk mieszkańców Bielska Podlaskiego utworzonych od imion własnych. Analiza materiału źródłowego dowodzi, że zdecydowaną większość odimiennych nazwisk mieszkańców XVIII-wiecznego Bielska stanowią antroponimy o proweniencji wschodniosłowiańskiej (Antychowicz, Chilkiewicz, Dmitrowicz, Korniluk, Naucik itd.). Nazwiska utworzone od imion w polskiej wersji językowej stanowią nieznaczny odsetek wszystkich analizowanych antroponimów (Maciejuk, Michalewicz, Piotrowicz, Szymonowicz, Urbanowicz). Pojedyncze przykłady wskazują na niesłowiańskie pochodzenie omawianych nazw osobowych bielszczan (Hencmanowski, Iczewska). Imiona tworzące XVIII-wieczne nazwiska bielszczan występują w formach podstawowych – oficjalnych (Bogdanowicz, Simonowicz) i potocznych (Antychowicz, Harasimowicz) oraz w postaci form derywowanych (Chilkiewicz, Kaliszewicz, Kuczka, Ostaszewicz). W zakresie słowotwórstwa XVIII-wiecznych nazwisk utworzonych od imion własnych zdecydowanie dominują formacje patronimiczne na -owicz/-ewicz (Fedorowicz, Korniłowicz). Drugą co do wielkości grupę stanowią antroponimy z sufiksem patronimicznym -uk/-czuk (Maciejuk, Seheniuk).