Prasa regionalna w Podlaskiej Bibliotece Cyfrowej

Abstract

W Podlaskiej Bibliotece Cyfrowej szczególne miejsce zajmuje lokalna prasa. Jej największy zbiór znajduje się w Książnicy Podlaskiej, dużo mniejszy w Bibliotece Uniwersyteckiej w Białymstoku i Bibliotece Wyższego Archidiecezjalnego Seminarium Duchownego. Olbrzymie zainteresowanie gazetami i czasopismami, szczególnie tymi wydawanymi w Białymstoku, spowodowało potrzebę ich cyfryzacji. Umieszczanie gazet w PBC rozpoczęto w 2006 r. Postanowiono wtedy zrealizować 2 projekty: − zgromadzenie tytułów wszystkich gazet i czasopism wychodzących w Białymstoku w 20-leciu międzywojennym; − zabezpieczenie przed zniszczeniem dwóch dzienników regionalnych wychodzących po II wojnie światowej, mianowicie Gazety Białostockiej oraz Kuriera Podlaskiego. Przeprowadzono kwerendę w katalogach białostockich bibliotek uzupełnioną informacjami z Centralnego Katalogu Czasopism Polskich Biblioteki Narodowej oraz Oddziałów Informacji Naukowej BN i Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Dało to w miarę pełny obraz przedwojennego rynku prasowego w Białymstoku oraz zawartości białostockich bibliotek. Równolegle do przeprowadzanej kwerendy, rozpoczęto digitalizację poszczególnych tytułów. Brakujące roczniki uzupełniano o egzemplarze znajdujące się w bibliotekach Poznania i Warszawy. Najstarszym pismem w PBC jest Neu-Ostpreussisches Intelligenz Blatt zur nutzlichen Bequemlichkeit des Publici. Intelligenzblatt było pismem ogłoszeniowym, rozpowszechnionym w XVIII-XIX–wiecznej Europie. Z XIX w. mamy jedynie kilka numerów Gońca Województwa Augustowskiego. Brak innych tytułów spowodowany jest zakazem władz carskich wydawania w Białymstoku wszelkich czasopism. Znacznie dogodniejsze warunki istniały w Królestwie Polskim. Dlatego w Łomży istniał oddział gazety Echa Płockie i Łomżyńskie (1898-1904). Od 1900 r. zaczęły wychodzić w Białymstoku pierwsze periodyki rosyjskie i żydowskie, które szybko upadały. Sukcesem wydawniczym może się dopiero pochwalić pierwszy w historii miasta polski tygodnik Gazeta Białostocka ukazujący się w latach 1912 -1915. W czasie wojny zaprzestano wydawania gazet i czasopism. Po zajęciu miasta przez wojska niemieckie w 1915 r., od 1916 r. ukazywał się Bialystoker Zeitung. Gazeta wydawana była w trzech językach: polskim, niemieckim oraz jidysz. Z chwilą odzyskania przez Polskę niepodległości Białystok stał się centrum kulturalnym regionu i tym samym wytworzył własny ośrodek wydawniczy. W miarę upływu lat w mieście, będącym stolicą województwa, wychodziło coraz więcej tytułów gazet i czasopism. Większość z nich stanowiły efemerydy pojawiające się i znikające na rynku. Rzadkim zjawiskiem było wychodzenie w ciągu kilku czy kilkunastu lat jednego tytułu bez zmian redakcyjnych, czy dłuższych przerw. Dlatego trudno jest podać liczbę tytułów czasopism białostockich z okresu 20-lecia międzywojennego. Na dzień dzisiejszy udało się odnaleźć 128 tytułów (60 dzienników i 68 czasopism). Do najciekawszych możemy zaliczyć Dziennik Białostocki ukazujący się bez mała 20 lat, Echo Białostockie (1931-1939), miesięcznik Ikaros (1927-1939) poświęcony sprawom filatelistyki, gazetkę uczniowska Głos Uczniowski redagowaną przez uczniów Państwowego Gimnazjum Męskiego im. Króla Zygmunta Augusta (1922-1938), Głos: czasopismo regionalne ziemi augustowskiej (1932-1939), czasopismo młodzieżowe Młoda Myśl (1925-1933), miesięcznik poświęcony życiu religijnemu Białegostoku Jutrzenka (1929-1939) oraz czasopismo kulturalne Drogowskazy (1935-1936). Na uwagę zasługuje wychodzący w latach 1933-1937 miesięcznik Informator Białostockiego Koła Rodziny Wojskowej. Czasopismo przeznaczone było dla członkiń Koła oraz kobiet niezrzeszonych, będących żonami, matkami i córkami wojskowych, które otrzymywały egzemplarze bezpłatnie. Do czasopism zaliczamy również dzienniki urzędowe wydawane przez urzędy wojewódzkie. Urząd Wojewódzki wydawał Dziennik Urzędowy Województwa Białostockiego. Ukazywał się on od stycznia 1921 r. do sierpnia 1939 r. Z tytułów okupacyjnych PBC posiada jedynie Extrablatt i Wolną Pracę. Informacji z okresu formowania się nowych powojennych władz może dostarczyć wychodząca w latach 1944-1947 pierwsza gazeta ogólno wojewódzka Jedność Narodowa. Systematycznie zamieszczany jest najpopularniejszy powojenny dziennik Gazeta Białostocka ukazujący się od 1951 r. Z prasy regionalnej wydawanej po wojnie znajdują się w PBC również czasopisma: - bibliotekarskie wydawane przez Książnicę Podlaską: Bibliotekarz Podlaski i Głos Bibliotek Publicznych Województwa Podlaskiego, - uczelniane wydawane przez Uniwersytet w Białymstoku: Gryfita i Rocznik Teologii Katolickiej, - propagujące historię regionu i terenów przygranicznych: Biuletyn Historii Pogranicza, Białostocczyzna.