Wsparcie społeczne dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną. Studium teoretyczno-empiryczne

Abstract

Kluczowym terminem zastosowanym w pracy empirycznej jest wsparcie społeczne dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną w perspektywie instytucjonalnej. Kategorią tą posługiwało się wielu wybitnych polskich znawców zagadnienia między innymi: Halina Sęk, Marcin Wlazło, Mikołaj Winiarski, Helena Radlińska, Ewa Marynowicz-Hetka. Wsparcie społeczne w rozprawie przedstawione zostało z perspektywy instytucji Środowiskowego Domu Samopomocy (ŚDS), którego celem jest zwiększenie zaradności i samodzielności, a także integracji społecznej dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną. Podjęte studium teoretyczno-empiryczne na temat wsparcia społecznego realizowanego przez Środowiskowy Dom Samopomocy odnosi się do koncepcji wyrażonej przez M. Wlazło na gruncie pedagogiki specjalnej: „wsparcie społeczne to zasoby i indywidualne strategie konieczne do promowania rozwoju, edukacji, zainteresowań i osobistego dobrostanu osoby z niepełnosprawnością intelektualną, które podnoszą jej poziom funkcjonowania. Może być ono zapewnione przez rodziców, przyjaciela, nauczyciela, psychologa, lekarza bądź inną właściwą osobę lub instytucję” (2013, s. 48; zob. Luckasson i in., 2002, s. 145-150). Istotnym aspektem w definiowaniu wsparcia społecznego skierowanego do osób z niepełnosprawnością intelektualną stanowić będzie kategoria, jaką są zachowania przystosowawcze. Zachowania przystosowawcze zostały zdefiniowane wokół zasobów i deficytów podsiadanych przez dorosłe osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Natomiast oddziaływanie terapeutyczne realizowane w badanej instytucji zostało określone według modelu teoretycznego procesu terapii zajęciowej Canadian Practice Proces Framework(CPPF). Schemat CPPF stanowi istotny instrument w procesie terapeutycznym dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną, ponieważ proponuje on nie tylko holistyczną perspektywę spojrzenia na uczestnika zajęć, ale koncentruje się na zaangażowaniu w zajęcie. Przyjęta definicja współczesnej terapii zajęciowej, stanowi punkt odniesienia do organizowanego wsparcia społecznego w kontekście zdobywania kompetencji w zakresie samodzielności przez dorosłe osoby z niepełnosprawnością intelektualną.

The key term used in this paper is "social support of adults with intellectual disabilities in an institutional perspective". This category has been used by many prominent Polish experts on the issue, including: Halina Sęk, Marcin Wlazło, Mikołaj Winiarski, Helena Radlińska, Ewa Marynowicz-Hetka. Social support in the thesis is presented from the perspective of a home of mutual aid, which aims to increase self-reliance and independence, as well as social integration of adults with intellectual disabilities. The theoretical and empirical study undertaken on social support realised by a home of mutual aid refers to the concept expressed by M. Wlazło on the grounds of special pedagogy: "social support consists of the resources and individual strategies necessary to promote the development, education, interests and personal well-being of a person with intellectual disabilities, which increase his/her level of functioning. It can be provided by parents, a friend, a teacher, a psychologist, a doctor, or any other appropriate person or institution" (2013, p. 48; see Luckasson et al., 2002, pp. 145-150). In this paper I refer to the institutional form, the home of mutual aid, as a source of social support for adults with intellectual disabilities. An important aspect of defining social support directed at people with intellectual disabilities will be the category of adaptive behaviour around which social support is analysed. Adaptive behaviours have been defined as resources and deficits experienced by adults with intellectual disabilities. The identification of these resources and deficits in an individual influences the organisation of individualised and profiled social support. Therapeutic interventions implemented in the institution under study were based on the theoretical model of the occupational therapy process of the Canadian Practice Process Framework (CPPF). The CPPF framework is an important instrument in the therapeutic process of adults with intellectual disabilities, as it proposes not only a holistic perspective on the occupational participant, but focuses on engagement in an occupation. The adopted definition of contemporary occupational therapy provides a point of reference to describe organised social support in the context of the acquisition of independence competences by adults with intellectual disabilities.