Wpływ zlewni i właściwości fizyko-chemicznych wody na biomasę mykoplanktonu rzek północno- wschodniej Polski

Abstract

Zasadniczą kwestią w zrozumieniu skali oddziaływania mykobioty na pozostałe elementy środowiska jest ewaluacja ilościowa jej biomasy oraz ocena roli czynników zlewniowych współkształtujących stan ekologiczny wód. Głównym celem rozprawy doktorskiej było określenie biomasy sestonowych grzybów wodnych w małych rzekach północno-wschodniej Polski oraz wskazanie wpływu właściwościami fizyko-chemicznych wód oraz sposobu użytkowania zlewni na biomasę mykoplanktonu. Badania przeprowadzono w latach 2010-2012, podczas których zebrano 144 próby wody z 18 rzek. Chromatograficzne oznaczenie stężenia ergosterolu w sestonie wód posłużyło do określenia biomasy grzybów. Pozostałe analizy obejmowały oznaczenie stężeń substancji biogennych oraz materii organicznej. Do oceny wpływu zlewni, zastosowano dane z projektu Corine Land Cover. Średnia biomasa grzybów wodnych wynosiła 0,43 – 0,22 μg·dm-3, oscylując w granicach 0,05 – 1,15 μg·dm-3. Wiosną i latem stwierdzono większą biomasę mykoplanktonu, niż jesienią i zimą. Biomasa mykoplanktonu korelowała z biomasą glonów, choć fitoplanktonu było znacznie więcej niż grzybów. Biomasa grzybów zachowuje dodatni związek korelacyjny z sestonowym węglem organicznym, a jego stymulujące oddziaływanie jest mocniejsze, gdy woda jest zasobna w biogenny. Wiosenny wzrost biomasy mykoplanktonu najbardziej zaznacza się w zlewniach z dużym udziałem łąk i pastwisk. Latem doskonałym podłożem i siedliskiem do rozwoju grzybów wodnych mogą być pyłki roślin lądowych. W okresie jesiennym ujawnił się pozytywny wpływ lasów liściastych na rozwój mykoplanktonu.

The fundamental issue in understanding the scale of mycobiota impact on other environmental elements is the quantitative evaluation of its biomass and the assessment of the role of catchment factors shaping the ecological state of waters. The main goal of the doctoral dissertation was to determine the biomass of aquatic fungal seston in small rivers in northeastern Poland and to indicate the influence of physicochemical water properties and catchment land use on mycoplankton biomass. The research was conducted between 2010 and 2012, during which 144 water samples were collected from 18 rivers. Chromatographic determination of ergosterol concentration in water seston was used to estimate fungal biomass. Additional analyses included determining the concentrations of biogenic substances and organic matter. Corine Land Cover project data were utilized to assess catchment influence. The average biomass of aquatic fungi was 0.43 ± 0.22 μg·dm-3, ranging from 0.05 to 1.15 μg·dm-3. Higher mycoplankton biomass occurred in spring and summer compared to autumn and winter, correlating with algal biomass, however phytoplankton significantly exceeded fungal biomass. Fungal biomass positively correlated with seston organic carbon, particularly in biogenic-rich waters. The spring biomass rise was notable in catchments with meadows and pastures. In summer, pollen from terrestrial plants could serve as an excellent substrate and habitat for the development of aquatic fungi. The positive influence of deciduous forests on mycoplankton appeared in autumn.