Les techniques et les stratégies de la traduction des noms propres polonais vers le français sur l’exemple des romans policiers de Zygmunt Miłoszewski

Abstract

Celem dysertacji jest zbadanie technik i strategii zastosowanych w tłumaczeniu polskich onimów na język francuski w trzech powieściach kryminalnych Zygmunta Miłoszewskiego. Wybór tekstów tworzących korpus został podyktowany kilkoma czynnikami. Przede wszystkim zauważono znaczącą ilość nazw własnych w każdej części trylogii, której akcja rozgrywa się w Polsce na tle realiów socjo-kulturowych oraz wydarzeń XXI wieku. Można również zaobserwować liczne odniesienia do okresu wojennego, powojennego oraz komunizmu. Fabuła każdej części osadzona została w autentycznej topografii Warszawy (cz. 1), Sandomierza (cz. 2) i Olsztyna (cz. 3). W trzech powieściach wyekscerpowano ok. 1100 różnych nazw własnych. Zebrane przykłady podzielono na trzy główne kategorie: antroponimy (ok. 420), toponimy (ok. 430) oraz inne nazwy własne (ok. 250). W celu wyodrębnienia technik tłumaczeniowych przyjęto podejście Ballarda (2001) i Hejwowskiego (2015) polegające na założeniu, że nawet przeniesienie nazwy własnej w niezmienionej formie do tekstu tłumaczonego jest techniką zastosowaną przez tłumacza i wynika z jego świadomej decyzji. Niniejsza metodologia odrzuca pojęcie nieprzekładalności i koncentruje się na zróżnicowanym stopniu przekładalności nazw własnych. Przeprowadzając analizę tłumaczenia wyekscerpowanych przykładów opierano się głównie na najobszerniejszej klasyfikacji technik tłumaczeniowych nazw własnych Krzysztofa Hejwowskiego (2015). Głównym celem badań było sprawdzenie czy w tłumaczeniu polskich onimów na język francuski pojawiają się zjawiska wymykające się istniejącym technikom. Rozprawa składa się z pięciu rozdziałów, dwóch teoretycznych i trzech analitycznych. Rozdział pierwszy poświęconoteoretycznym aspektom nazw własnych. W rozdziale drugim przeanalizowano zagadnienie tłumaczenia nazw własnych jako elementów kulturowych. Kolejne trzy rozdziały stanowią część analityczną pracy opartą na zebranych nazwach własnych: antroponimy (rozdział 3), toponimy (rozdział 4) oraz inne nazwy własne (rozdział 5). Na koniec każdego rozdziału analitycznego zestawiono zaobserwowane techniki w formie tabel. W zakończeniu pracy sformułowano wnioski.

The aim of the dissertation is to examine the techniques and strategies used in translating Polish onyms into French in three crime novels by Zygmunt Miłoszewski. The choice of texts that make up the corpus was dictated by several factors. First of all, a significant number of proper names was noticed in each part of the trilogy, the action of which takes place in Poland against the background of socio-cultural realities and the events of the 21st century. There are also numerous references to the war, post-war and communism periods. The plot of each part is set in the authentic topography of Warsaw (part 1), Sandomierz (part 2) and Olsztyn (part 3). About 1,100 different proper names were excerpted in the three novels. The collected examples were divided into three main categories: anthroponyms (about 420), toponyms (about 430) and other proper names (about 250). In order to isolate translation techniques the approach of Ballard (2001) and Hejwowski (2015) was adopted, based on the assumption that even the transfer of a proper name in an unchanged form to the translated text is a technique used by the translator and results from their conscious decision. This methodology rejects the notion of untranslatability and focuses on varying degrees of translatability of proper names. The analysis of the translation of the excerpted examples was based mainly on the most extensive classification of translation techniques for proper names by Krzysztof Hejwowski (2015). The main objective of the research was to check whether there are phenomena in the translation of Polish onyms into French that escape the existing techniques. The dissertation consists of five chapters, two theoretical and three analytical. The first chapter is devoted to the theoretical aspects of proper names. The second chapter analyses the issue of translating proper names as cultural elements. The next three chapters are the analytical part of the work based on the collected proper names: anthroponyms (chapter 3), toponyms (chapter 4) and other proper names (chapter 5). At the end of each analytical chapter, the techniques observed were summarized in the form of tables. Conclusions were formulated at the end of the work.