Warsztaty terapii zajęciowej w językowym obrazie świata osób z niepełnosprawnością intelektualną

Abstract

Celem niniejszej pracy jest rekonstrukcja fragmentów rzeczywistości warsztatów terapii zajęciowej (WTZ) na podstawie materiału językowego pozyskanego w trakcie badań ilościowo-jakościowych wśród osób z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu znacznym i umiarkowanym, które są uczestnikami WTZ-ów. Rozprawa składa się z trzech części. W pierwszej wyjaśniam, czym są warsztaty terapii zajęciowej, na jakiej formalnej podstawie funkcjonują oraz jak zorganizowana jest w nich kadra i uczestnicy. Wprowadzam również pojęcie niepełnosprawności w różnych modelach i na tym tle opisuję niepełnosprawność intelektualną. W drugiej części wskazuję na impulsy inspiracyjne płynące z etnolingwistyki oraz podstawy moich badań, które wyrosły z antropologii. W części empirycznej rekonstruuję fragmenty językowych obrazów świata przyporządkowane do trzech uszczegółowionych kategorii. Wyodrębniłem tu dwa obszary, które są moim zdaniem nierozłączne – świat WTZ-ów i świat uczestników, do którego zalicza się ich życie prywatne. Rekonstrukcje warsztatów terapii zajęciowej w językowym obrazie świata osób z niepełnosprawnością intelektualną nie odbiegają od utartych wyobrażeń o świecie. Wyłaniający się z nich obraz świata jest głęboki, bliski rzeczywistości, wieloaspektowo antropocentryczny i w szczególny sposób emocjonalnocentryczny.

The aim of this work is to reconstruct fragments of the reality of occupational therapy workshops (OTTs) on the basis of linguistic material acquired during quantitative-qualitative research among people with severe and moderate intellectual disabilities who are participants in OTTs. The dissertation consists of three parts. In the first one, I explain what occupational therapy workshops are, on what formal basis they function and how staff and participants are organised in them. I also introduce the concept of disability in different models, and against this background I describe intellectual disability. In the second part, I point out the inspirational impulses flowing from ethnolinguistics and the bases of the research that have been crafted from anthropology. In the empirical section, I reconstruct the fragments of linguistic world pictures assigned to three particularised categories. I have distinguished here two areas that are, in my opinion, inseparable - the world of the OTTs and the world of the participants, which includes their private lives. Reconstructions of the occupational therapy workshops in the linguistic picture of the world of people with intellectual disabilities do not differ from common ideas about the world. The image of the world that emerges from them is deep, close to reality, multifaceted anthropocentric, and in a special way - emotionally centric.