Cenzorzy i czytelnicy. Kontrola słowa u progu transformacji ustrojowej

Abstract

W artykule przybliżono temat kontroli słowa w latach 1989–1990, schyłkowego etapu funkcjonowania w Polsce Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk. Opisano zachodzące wówczas zmiany w przepisach oraz ich przełożenie na pracę cenzorów. Zaprezentowano także – na przykładzie wybranych artykułów – tematy, które wcześniej surowo cenzurowane, lecz po latach mogły zostać opisane w prasie (mord w Katyniu, rozważania dotyczące komunizmu, totalitaryzmu, autorytaryzmu). Poruszono również wątek czytelników, którzy pod koniec lat 80. często zwracali się do GUKPiW, by cenzurował treści obyczajowe.

The article discusses the topic of censorship in Poland in 1989–1990, the final period of the Main Office for the Control of Publications and Performances. It outlines the changes in the regulations taking place at that time and their impact on the work of censors. Also presented – on the example of selected articles – topics that were previously strictly censored, after years could be described in the press (the Katyn murder; reflections on communism, totalitarianism, authoritarianism). The theme of readers, who in the late 1980s often turned to the GUKPiW to censor moral content, was also discussed.