Historia Makryny Mieczysławskiej w literaturze polskiej w kontekście recepcji romantyzmu po 1989 roku

Abstract

Praca stanowi omówienie historii Makryny Mieczysławskiej, fałszywej zakonnicy unickiej, w literaturze polskiej od XIX do XXI wieku. Za główny kontekst rozważań autor przyjmuje zagadnienie recepcji romantyzmu po 1989 roku, z którym wiąże powrót Mieczysławskiej do zbiorowej pamięci polskich czytelników, twórców i badaczy literatury polskiej. Według autora, powrót Makryny,który dokonał się m.in. za sprawą publikacji powieści Jacka Dehnela Matka Makryna (2014), jest odzwierciedleniem złożonych procesów kulturowych, jakie zaszły w Polsce po 1989 roku (m.in. reinterpretacji romantycznego kanonu, wzrostu zainteresowania postaciami zmarginalizowanymi przez dyskurs historycznoliteracki oraz przemianami samego dyskursu etc.). Autor rozpoczyna swoje rozważania od nakreślenia mapy najważniejszych aspektów recepcji romantyzmu w literaturze i kulturze polskiej po 1989 roku, by następnie przejść do utrzymanej w porządku diachronicznym analizy dzieł literackich poświęconych Makrynie. Przedmiotem analizy stały się zarówno utwory romantyczne (Opowiadanie Makryny Mieczysławskiej…, poemat J. Słowackiego Rozmowa z matką Makryną), jak również modernistyczne (Legion S. Wyspiańskiego i zapomniany dramat Makryna A. Waśkowskiego). Autor przedstawia ewolucję literackiej historii Makryny, która swoje ostatnie ogniwo znajduje w powieści Jacka Dehnela oraz pomniejszych świadectwach recepcji z końca XX i początków XXI wieku.

The dissertation examnines history of Makryna Mieczysławskain Polish literature from the 19th to the 21st century. Author mainly uses context of Romanticism reception after 1989, which he considers to be the reason of Mieczysławska’s return to the collective memory of Polish readers, writers and researchers. According to the author, the resumption of interest in Makryna’s story, which took place thanks to, among others, the publication of Jacek Dehnel's novel Matka Makryna (2014), is a reflection of complex cultural processes that took place in Poland after 1989 (including the reinterpretation of the Romantic canon, the increased interest in figures marginalized by historical and literary discourse, and changes in the discourse itself). Author begins his reflections with a sketch of the most important aspects of the reception of Romanticism in Polish literature and culture after 1989, and then proceeds to analize literary works dedicated to Makryna in diachronic order. Subjects of the analysis are both Romantic (Opowiadanie Makryny Mieczysławskiej… and Rozmowa z matką Makryną by Juliusz Słowacki) and Modernist works (Legion by Stanisław Wyspiański and forgotten drama Makryna by Antoni Waśkowski). Author presents the development of the literary history of Makryna, which finds its lastrepresentation in Jacek Dehnel's novel and other literary works from the late 20th and early 21st centuries.