Dyskurs medyczny w ujęciu lingwistycznym na przykładzie afazji

Abstract

Celem niniejszej pracy jest odkrycie i opisanie świata pacjenta – afatyka poprzez jego język przy wykorzystaniu instrumentarium językowego obrazu świata. Materiał językowy pochodzi z autobiografii afatyków (Karoliny Wiktor, Jacka Rozenka, Tadeusza Kaczmarka). Praca w części pierwszej zawiera teoretyczne omówienie kwestii związanych z badaniami nad afazją oraz nad dyskursem. W części drugiej przedstawiony został sztafaż inspiracji rozwijanych na tle etnolingwistycznym (antropologia, kognitywizm, językowy obraz świata), lingwistycznym (holistyczna koncepcja polonistyki, językoznawstwo publiczne, krytyczna analiza dyskursu medycznego) oraz medycznym (antropologia medyczna, medycyna narracyjna), a także w kontekstach inności. Część trzecia opisuje panoramicznie polski dyskurs medyczny poprzez aspekty tematyzacji, instytucjonalizacji oraz substancjalizacji i ideologizacji, a następnie przybliża dyskurs o afazji i wskazuje charakterystyczne dlań punkty orientacyjne (chory, postawa lekarza, sfera psychiczna chorego, komunikacja, tożsamość, relacje międzyludzkie, rodzina, korzyści z chorowania). Z rozważań tych wyłania się propozycja językoznawstwa krytycznie zaangażowanego, będącego odpowiedzią na społecznej odpowiedzialności nauki.

The aim of this work is to discover and describe the world of the patient – aphasic through her/his language using the linguistic instruments of the image of the world. The linguistic material comes from the autobiographies of aphasics (Karolina Wiktor, Jacek Rozenek, Tadeusz Kaczmarek). The work in the first part contains a theoretical discussion of issues related to research on aphasia and discourse. The second part presents a staffage of inspirations developed in the ethnolinguistic (anthropology, cognitivism, linguistic worldview), linguistic (holistic concept of Polish studies, public linguistics, critical analysis of medical discourse) and medical (medical anthropology, narrative medicine) and in the contexts of otherness. . The third part describes the Polish medical discourse in a panoramic way through the aspects of thematization, institutionalization and substantialization and ideologization, and then introduces the discourse on aphasia and indicates its characteristic landmarks (the patient, the doctor's attitude, the patient's mental sphere, communication, identity, interpersonal relationships, family, benefits from being ill). From these considerations emerges the proposal of critically engaged linguistics, which is a response to the social responsibility of science.