Kartografia wojny smoleńskiej (1632–1634) w obrazach i słowach

Abstract

Autor artykułu prezentuje zachowane źródła kartograficzne dokumentujące kampanię smoleńską króla Władysława IV w latach 1633–1634. Oprócz ich skatologwania i publikacji, załączone zostały zawarte na nich napisy wraz z tłumaczeniem na język polski. Materiały (w większości proweniencji wojskowego inżyniera króla – Johanna Pleitnera) oprócz topograficznego przedstawienia terenu walk opatrzone są legendami i opisanymi detalami dotyczącymi obiektów, zdarzeń i ludzi. Część z nich pozostała w rękopisach, pozostałe wydano jako miedzioryty. Ryciny zostały uzupełnione panegirycznymi dedykacjami ku czci zwycięskiego władcy, zaś rękopiśmienne, tworzone w czasie walk stanowiły graficzną informację załączaną do korespondencji o wydarzeniach pod Smoleńskiem.

Cartographic material produced during and after Smolensk campaign (1633–1634) of the Polish king Wladyslaw IV were quite superficially used and analyzed in historical works. Usually (with the exception of the work of W. Lipinski) plans in form of sketches or copperplates were just included as illustrations without comments. Professor S. Alexandrowicz rightly concluded that “historians of the younger generation neglect the use of already published cartographic documents regarding the history of the Polish-Lithuanian Commonwealth. Included into their works could help to lokate and assess main objects and episodes”. The author presents and comments cartographic material that had been created contemporary to events under Smolensk in the first half of XVII century. These documents mostly the work of royal military engineer Johann Pleitner beside being area topographical representation of the sieges and battles are supplied with quite comprehensive written short explanations regarding objects, events and people. Some remained in manuscripts others were published in form of elaborate copperplates. Hondius oversized copperplate on Smolensk events is supplemented by the extensive war diary. Copperplates have in the style of the era Latin pompous panegyric dedications for the victorious king. Manuscript detailed maps added to letters drawn by hand reflect actual course of events around Smolensk. All kind of cartographic material described here is hardly known to historians and can be used as a neglected source for precise detailing objects and events of the Smolensk war.