Językowe obrazy kobiety i mężczyzny w felietonach prasowych z przełomu wieków XX i XXI (na przykładzie tekstów Tomasza Raczka i Małgorzaty Domagalik z tygodnika „Wprost”)

Abstract

Praca składa się z dwóch części: teoretycznej i badawczej. W części pierwszej, stanowiącej podbudowę części materiałowej, przedstawiono przełom XX i XXI wieku w mediach, a zwłaszcza skutki przemian w życiu społeczno-politycznym w Polsce po roku 1989 i po roku 2001 na rynku prasowym, a także przybliżono felieton jako gatunek. Rozdział ten kończy charakterystyka tygodnika „Wprost” oraz prezentacja sylwetek autorów felietonów: Tomasza Raczka i Małgorzaty Domagalik. Rozdział drugi pierwszej części opisuje koncepcję językowego obrazu świata w kontekście badań nad idiolektem sprofilowanym gatunkowo. Zreferowano tu źródła oraz podstawowe pojęcia i definicje językowego obrazu świata, omówiono problem subiektywnej wizji rzeczywistości wynikającej z profilowania tekstowego oraz nakreślono miejsce wartości (wartościowania) i stereotypów w tekstowym obrazie świata. Część badawczą otwiera rozdział o kobiecie i mężczyźnie w kulturze europejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem wzorców kobiety i mężczyzny w tradycji filozoficznej Zachodu. Dalsza część tego rozdziału poświęcona została modelom konceptualnym kobiety i mężczyzny w kulturze XX i XXI wieku oraz w polszczyźnie. Rozdział drugi i trzeci, które stanowią zasadniczą, materiałową część pracy, przedstawiają analizę języka i stylu, służących kreacji wizji kobiety i mężczyzny w felietonach Raczka i Domagalik. Rozdział ostatni to próba sformułowania syntetycznych wniosków wynikających z analizy materiału.

This dissertation consists of two parts: theoretical and research. The first part, which constitutes a foundation of the material part, describes the turn of the 20th and 21st centuries in media, particularly analyses the effect of changes in socio-political life in Poland after 1989 and 2001 on the press and illustrates the genre of feuilleton. This chapter ends with the characterisation of “Wprost” weekly and presentation of the profiles of Tomasz Raczek and Małgorzata Domagalik. The second chapter of the first part describes the idea of the linguistic image of the world in the context of research on idiolect profiled by genre. This chapter presents sources and basic concepts and definitions of the linguistic image of the world, discusses issues with the subjective vision of reality resulting from text profiling, and outlines the position of values (valuation) and stereotypes in the textual image of the world. Research part of the dissertation begins with the chapter on men and women in the European culture, with particular focus on the male and female role models in the Western philosophical tradition. The chapter continues with the conceptual models of men and women in the culture of the 20th and 21st centuries and in Polish language. The second and third chapter, which constitute the main, material part of the dissertation, present the analysis of language and style which serve to create the images of men and women in feuilletons of Raczek and Domagalik. The final chapter attempts to form a synthesis of conclusions resulting from the analysed material.