Strach, odpowiedzialność, nadzieja. Filozoficzno-społeczne aspekty globalnego ocieplenia

Abstract

Globalne ocieplenie i związana z nim groźba katastrofy klimatyczno-ekologicznej, kładącej kres nie tylko cywilizacji, jaką znamy, ale możliwości przetrwania życia na Ziemi – to bez wątpienia problem arcyważny także dla filozofii. Ma nie tylko ogromny ciężar egzystencjalny i moralny. Obejmuje również pytania należące do wszystkich filozoficznych subdyscyplin, poczynając od pytań natury ontologicznej czy wprost metafizycznej (co o samym bycie – mechanizmach przyrody, rozumności lub nierozumności ewolucji – mówi możliwość unicestwienia lub samounicestwienia się jego najbardziej złożonej postaci?), epistemologicznej (co i w jaki sposób, z jaką dozą pewności możemy wiedzieć, diagnozować i przewidywać, na czym polega racjonalność twierdzeń przyjmowanych w naukach przyrodniczych odnośnie do globalnego ocieplenia?), historiozoficznej (w jaki sposób na ewolucję przyrody i ekosystem wpływała ludzka historia?), antropologicznej (jakiego rodzaju bytem jest człowiek, jakie jest jego miejsce w przyrodzie i jego faktyczny na nią wpływ?), kończąc na najbardziej szczegółowym poziomie refleksji natury społeczno-ekonomicznej i społeczno-politycznej (jak organizacja życia społecznego, ustrój gospodarczy i polityczny wpływają na stan przyrody i klimatu?). Zawarte w niniejszej publikacji eseje dotykają większości tych zagadnień. Z jednym bodaj znaczącym wyjątkiem: brakuje tu analizy i refleksji epistemologicznej. Autorzy przyjmują bowiem, że ustalenia i przewidywania współczesnych nauk przyrodniczych w sprawie ocieplania się klimatu i związanych z tym zagrożeń nie wymagają dalszych uzasadnień.