REPOZYTORIUM UNIWERSYTETU
W BIAŁYMSTOKU
UwB

Proszę używać tego identyfikatora do cytowań lub wstaw link do tej pozycji: http://hdl.handle.net/11320/1142
Pełny rekord metadanych
Pole DCWartośćJęzyk
dc.contributor.advisorMaroszek, Józef-
dc.contributor.authorNaruszewicz, Tomasz-
dc.date.accessioned2014-07-02T09:36:58Z-
dc.date.available2014-07-02T09:36:58Z-
dc.date.issued2014-01-23-
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11320/1142-
dc.descriptionWydział Historyczno-Socjologiczny. Instytut Historii i Nauk Politycznych.pl
dc.description.abstractDekanat olwicki usytuowany był w Wielkim Księstwie Litewskim, w zachodniej części diecezji wileńskiej, obok księstwa i diecezji żmudzkiej. Bezpośrednio przylegał do granicy pruskiej i koronnej. Sąsiadował z dekanatami: simneńskim, kowieńskim, grodzieńskim, augustowskim (Korona Polska) oraz wielońskim (diecezja żmudzka). Pierwsze świątynie powstały tu w XVI w. Najstarszymi były kościoły w: Bakałarzewie (przed 1520 r.) oraz Wisztyńcu (przed 1549 r.). Następne renesansowe świątynie zbudowano w: Przerośli (1562), Grabowie (1564-1565), Filipowie (1567), Pojewoniu (1586), Raczkach (1599), Janówce i Grażyszkach (przełom XVI i XVII w.) oraz prawdopodobnie w Wiżajnach (około 1570?). Kolejny etap tworzenia się dekanatu olwickiego nastąpił w XVII w., gdy powstały świątynie w: Łankieliszkach (1608-1609), Olwicie (1617), Wiłkowyszkach (około 1620), Bartnikach (około 1640 bądź 1663), Wigrach (1678), Magdalenowie (1680 bądź 1694) i może Pilwiszkach (przed 1685 lub przed 1709). W XVIII w. wzniesiono kościoły w: Kalwarii (około 1704), Suwałkach (1710-1714), Ludwinowie (około 1715-1719), Lubowie (1717-1740), Jeleniewie (około 1767-1773), Giżach (przed 1774) i Szczebrze (między 1784 a 1787). Do pocz. XVII w. kościoły podlegały pod dekanaty: grodzieński i kowieński. Później wykształcił się dekanat Przerośl, od 1666 r. określany ,,olwickim”. Charakterysteczne jest, że niemal wszystkie kościoły wykonano z drewna. Wyjątek stanowiły świątynie z Raczek i Bartnik. Kościół raczkowski z 1599 r. w połowie był murowany i drewniany. W końcu XVIII w. tylko w Raczkch i Bartnikach całe kościoły były murowane. W 1784 r. dekanat olwicki obejmował 22 parafie: Bakałarzewo, Bartniki, Filipów, Giże, Grażyszki, Jeleniewo, Janówka, Kalwaria, Kieturwłóki, Lubów, Ludwinów, Łankieliszki, Olwita, Pilwiszki, Pojewonie, Przerośl, Raczki, Suwałki, Wigry, Wiłkowyszki, Wisztyniec i Wiżajny. Problem stanowią Wigry (Magdalenowo), które umieszczono w spisie, jednak nie podano ich opisu zgodnie z żądaniem bpa Ignacego Massalskiego. Przynależność parafii wigierskiej w XVIII w. jest dykusyjna (dekanat olwicki lub simneński?). Cechą charakterystyczną dekanatu Olwita było funkcjonowanie na jego terenie najgęstszej, w diecezji wileńskiej, sieci szpitali. W 2. poł. XVIII w. wszystkie parafie dekanatu posiadały szkoły (choć z przerwami). Na terenie omawianego dekanatu występowały różne formy dóbr: królewskie (starostwa i ekonomiczne) oraz prywatne (szlacheckie i duchowne). Przeważnie miasta królewskie posiadały prawa magdeburskie, co bardzo korzystnie wpływało na ich rozwój. Magdeburgię otrzymały też jednak kamedulskie Suwałki. Poza katolikami obszar dekanatu olwickiego zamieszkiwali także prawosławni, żydzi, staroobrzędowcy, protestanci i muzułmanie. Źródła milczą o konfliktach na tle religijnym czy narodowościowym w tym czasie. Połowa XVI stulecia to czas funkcjowania tu jedynie dwóch miast: królewskiego Wisztyńca (przed 1549 r., magdeburgia 1570) i prywatnego Bakałarzewa (1558). Na przełomie lat 60. i 70. XVI w. powstały inne ośrodki królewskie – Filipów (1567, 1570), Przerośl (lata 60., 1576) i prawdopodobnie Wiżajny. W 1. poł. XVII w. dominował Filipów, gdy w końcu tegoż stulecia najważniejszym ośrodkiem były Wiżajny. Już w poł. XVIII w. bezdyskusyjnie największym miastem została Kalwaria. Utrzymała tę pozycję do końca stulecia, gdy według danych pruskich przebywało w niej 2886 osób. Drugie Wiłkowyszki liczyły 2077 osób. Większość kościołów parafialnych (14) znajdowało się w miastach. 8 lub 9 far było we wsiach. Dwa miasta należały do szlachty (Bakałarzewo i Raczki), jedno do kamedułów (Suwałki), pozostałe to ośrodki królewskie (Wisztyniec, Przerośl, Filipów, Wiżajny, Wiłkowyszki, Kalwaria, Ludwinów, Pilwiszki, Lubowo, Jeleniewo, Szczebra). W 1794 r. omawiane tereny zajęły wojska pruskie. Dwa lata później obszar włączono do nowo utworzonej prowincji Prusy Nowowschodnie. 17 IX 1795 r. caryca Katarzyna II wydała ukaz znoszący diecezję wileńską, która od śmierci bpa Massalskiego pozostawała nieobsadzona. Przyłączono ją do szczątkowej terytorialnie diecezji inflanckiej. Dekretem nuncjusza apostolskiego Wawrzyńca Litty z 8 VIII 1798 r., diecezja wileńska została włączona do archidiecezji mohylewskiej (do której przyłączono jeszcze cztery diecezje leżące na obszarze cesarstwa).pl
dc.language.isoplpl
dc.subjectdekanat olwickipl
dc.subjectWielkie Księstwo Litewskiepl
dc.subjectdiecezja wileńskapl
dc.subjectpowiat grodzieńskipl
dc.subjectpowiat kowieńskipl
dc.subjectSuwałkipl
dc.subjectWigrypl
dc.subjectWiłkowyszkipl
dc.subjectBakałarzewopl
dc.subjectFilipówpl
dc.subjectRaczkipl
dc.subjectPrzeroślpl
dc.subjectWisztyniecpl
dc.subjectWiżajnypl
dc.subjectJeleniowopl
dc.subjectJanówkapl
dc.titleDzieje dekanatu olwickiego w XVIII wiekupl
dc.typeBook_phdpl
Występuje w kolekcji(ach):Prace doktorskie (dostęp z komputerów Biblioteki Uniwersyteckiej)
Prace doktorskie (WH)

Pliki w tej pozycji:
Plik Opis RozmiarFormat 
Naruszewicz_Tomasz_doktorat.pdf
Dostęp ograniczony
8,2 MBAdobe PDFOtwórz Request a copy
Pokaż uproszczony widok rekordu Zobacz statystyki


Pozycja jest chroniona prawem autorskim (Copyright © Wszelkie prawa zastrzeżone)