Odwołania biblijne w "Zapiśniku" Jana Leończuka

Abstract

The subject of the description in the article is lexis known from the biblical tradition, which Jan Leończuk uses in his reflections on the sense of earthly existence. It concerns vocabulary related to, among others, Eden// Paradise, wandering to the Promised Land, the Birth of Christ in Bethlehem, the Passion of Christ, etc. The biblical topic is used to visualise a happy childhood, family tradition, respect for ancestors, but also the universal consumerism of the modern world, the overwhelming aggression and indifference to the needs of other human beings, as well as painful personal experiences, the painful history of Poland and the tragic situation of the Eastern Borderlands. Emotionally strong biblical references in the Diary consist of: value-evaluating vocabulary, constructions with the pronoun my and forms 1st person singular forms. The final shape of Leończuk’s statement is also strongly influenced by engaging the grammatical and analytical means consisting in interweaving lexis with negative connotations with vocabulary that brings positive emotions, as well as entering the book and official vocabulary, taken directly from the Bible, into symbiosis with hypocorporeal and non-standardised lexis.

Przedmiotem opisu w artykule jest leksyka znana z tradycji biblijnej, którą Jan Leończuk wykorzystuje w rozważaniach nad sensem ziemskiego bytowania. Chodzi tu o słownictwo dotyczące między innymi Edenu//Raju, wędrówki do Ziemi Obiecanej, Narodzin Chrystusa w Betlejem, Męki Pańskiej itp. Topika biblijna służy do wizualizacji szczęśliwego dzieciństwa, tradycji rodzinnej, szacunku dla przodków, ale też powszechnego konsumpcjonizmu współczesnego świata, wszechogarniającej nas agresji i zobojętnienia na potrzeby innego człowieka, także bolesnych przeżyć osobistych, bolesnej historii Polski oraz tragicznej sytuacji Kresów Wschodnich. Na silnie nacechowane pod względem emocjonalnym biblijne odwołania w Zapiśniku składają się: słownictwo wartościująco-oceniające, konstrukcje z zaimkiem mój oraz formy 1. os. lp. Na ostateczny kształt wypowiedzi Leończuka duży wpływ ma również angażowanie środków gramatyczno-leksykalnych polegających na przeplataniu leksyki o negatywnych konotacjach ze słownictwem wnoszącym pozytywne emocje, a także wchodzenie słownictwa książkowego i oficjalnego, przejętego wprost z Biblii, w symbiozę z leksyką hipokorystyczną i niezestandaryzowaną.