Dialektyka fantastyki i religii. O Buncie Władysława Stanisława Reymonta

Abstract

W artykule została zanalizowana zapomniana powieść Bunt. Baśń Władysława Stanisława Reymonta w kontekście dialektyki fantastyki i religii. Zwrócono uwagę na tematyczne podobieństwa omawianej powieści z Folwarkiem zwierzęcym George’a Orwella (1944). W interpretacjach nacisk położono na analizę funkcjonowania problematyki religijnej w Buncie w związku z obrazem postaci zbawiciela, oswobodziciela oraz z opisem wędrówki zwierząt, w którym zostały wykorzystane elementy właściwe zarówno dla Księgi Wyjścia, jak i obrazowania apokaliptycznego. Zanalizowana zostaje podróż, jej mityczne znaczenie w nawiązaniu do drogi Mojżesza i Izraelitów uciekających z Egiptu. We wnioskach końcowych postawiono tezę, iż w ostatniej powieści Reymont dokonuje podsumowania własnych przemyśleń związanych z religią, rozwojem cywilizacyjnym, z negatywnym wpływem działania jednostki na masy oraz z różnymi możliwościami ich manipulacji.

The article contains an analysis of a partly forgotten Władysław Stanisław Reymont’s novel Bunt. Baśń (The Revolt, 1924), in terms of dialectics between fantasy and religion. The novel is also analysed as similar, in some aspects, to George Orwell’s Animal Farm (1944). The main emphasis is put on a figure of a messiah and a description of animals’ migration, as considered in relation to The Book of Exodus, to the journey of Moses and Israelites. As the Author of this article suggests, Reymont’s novel encompasses writer’s own final thoughts about religion, civilisation, and a negative, manipulative impact of an individual on a society.