Echa konfliktu kreacjonizm–darwinizm w wybranych współczesnych powieściach science fiction

Abstract

O powstawaniu gatunków Karola Darwina antycypuje zarzuty krytykujące dzieło nie z pozycji np. odmiennych teorii biologicznych, ale z pozycji obrońców dosłowności Biblii. Nie dziwi to tak bardzo, jeśli spojrzymy na darwinizm w kontekście zapoczątkowanej w Anglii dwa pokolenia wcześniej dyskusji o historii naturalnej i jej odniesieniach do Pisma Świętego. Już w XVIII wieku odkrycia geologów podważyły literalność Biblii, przez cały XIX wiek trwały spory zwolenników i przeciwników historii naturalnej, a i w XX wieku konflikt kreacjoniści–darwiniści odradzał się kilka razy, zwłaszcza w USA, gdzie protestancka kultura opiera się na dosłownym interpretowaniu Pisma Świętego. Po okresie wzmożonej aktywności amerykańskich kreacjonistów w latach 80. XX wieku przemianowali się oni na początku nowego stulecia na ruch obrońców teorii Inteligentnego Projektu (Intelligent Design – ID). Konflikt ten przeniósł się na szersze forum i obecnie stale powraca w amerykańskiej debacie publicznej. Jego echa można odnaleźć także w kulturze popularnej, w tym w science fiction; dobrym przykładem są tu powieści dwóch współczesnych amerykańskich fantastów Grega Beara i Roberta Charlesa Wilsona.

Charles Darwin in his On the Origin of Species anticipates the counterarguments of the future Fundamentalist Christian critics of his theory who are in favor of literal interpretation of the Bible. It is far from surprising taking into consideration the contemporaneous discussion about natural history and its relation to the Holy Scripture which was commenced in Britain two generations before Darwin. Already in the 18th century geologists were questioning literariness of the Book of Genesis, the 19th century witnessed the continuous conflicts between these who believed Darwin and those who did not, and in the 20th century the Creationists-Darwinists conflict was recurrent, mostly in the US where the Protestant tradition of interpreting the Bible to the letter is still very influential. In the 1980s the Creationists were especially active and later, in the early days of the 21st century they renamed themselves the defenders of the Intelligent Design (ID) theory. The Darwinian controversy is now widely discussed in the American media and commented on in mass culture texts, science fiction included. This paper gives a Darwinian/Creationist reading of the selected novels of Greg Bear and Robert Charles Wilson whose books are representatives of the above mentioned tendency.