Kajetan Koźmian w oczach wielkich romantyków polskich. Kontekst historyczny - recepcja - interpretacje

Abstract

Rozprawa poświęcona jest artystycznemu, politycznemu i społecznemu wizerunkowi jednego z najbardziej rozpoznawalnym polskich klasyków porozbiorowych – Kajetanowi Koźmianowi (1771–1856). Był to świadek burzliwych przemian, które zachodziły w kulturze polskiej po trzecim rozbiorze państwa (1795). Będąc aktywnym politykiem, działaczem kulturalnym, a także społecznym Księstwa Warszawskiego (1807–1815), następnie Królestwa Kongresowego (1815–1830, do wybuchu powstania listopadowego), miał okazję, by obserwować rozkwit romantyzmu. Choć po 1831 roku odsunął się ze sceny politycznej na głęboką prowincję, do Piotrowic na Lubelszczyźnie, do końca życia pozostał aktywnym twórcą, jak również otwartym obserwatorem zmian, zachodzących w świecie. Praca została podzielona na trzy rozdziały: 1. Miejsce i status Kajetana Koźmiana w literaturze polskiej, 2. „Życie pośmiertne” Kajetana Koźmiana w procesie historycznoliterackim, 3. W oczach wielkich romantyków polskich. Trzeci rozdział składa się z czterech części: I. „Karczemny Mickiewicz” i „Woźny” literatury polskiej, II. „Ach, szczęśliwszyś Ty ode mnie!”. Zygmunt Krasiński i Kajetan Koźmian, III. „Klasycyzm niemy” w oczach romantyka. Juliusz Słowacki i Kajetan Koźmian, IV. „My […] podobni wam, starcze”. O relacji Kajetana Koźmiana i Cypriana Norwida.

This doctoral dissertation is devoted to artistic, political and social actions of one of the most eminent representative of the classic generation – Kajetan Kozmian (1771-1856). He was the witness of stormy changes, which had occurred in the Polish culture after the third partition of the country (1795). As being a very active participant of political, cultural and social life in the Duchy of Poland (1807-1815) and Congress Kingdom of Poland, he had an opportunity to observe the beginning and development of the romanticism’s power, till the outbreak of the November Uprising (1815-1830). The fact remains, that Kozmian till his dying day, even during the post-November period, was a fervent, but above all a perceptive reader of the national, foreign press and also novelties in publishing. It gave him the opportunity to notice the twilight of the hated cultural trend – the romanticism. The work is divided into three chapters: 1. The position and status of Kajetan Kozmian in the Polish literature, 2. “ The hereafter” of Kajetan Kozmian in the historical-literary process, 3. In the eyes of great Polish romantics. The last chapter consists of four parts: I: “Karczemny Mickiewicz” and “Woźny” of the Polish literature; II: “ Ach, szczesliwszys ty ode mnie!”. Zygmunt Krasinski and Kajetan Kozmian; III: “ The classic literature, that is silent” in the eyes of romantic. Juliusz Slowacki and Kajetan Kozmian; IV: “ My […] podobni wam, starcze”. About the relationship of Kajetan Kozmian and Cyprian Norwid.