Dyskurs o bezpieczeństwie i zagrożeniach. Refleksje socjologiczne

Abstract

Analizując problem bezpieczeństwa z perspektywy funkcjonowania układów złożonych, należy rozważyć cztery podstawowe zagadnienia odnoszące się do: 1) źródeł i skali zagrożeń dla funkcjonowania systemów społecznych, 2) dynamiki procesów związanych z zagrożeniem, 3) reakcji systemu na zagrożenie, 4) mechanizmów reorganizacji systemu społecznego. W artykule przedstawiam skalę zagrożeń: dewiację, panikę, kryzys i katastrofę. Kryją się za nimi zjawiska związanie z percepcją ryzyka, korelacji zdarzeń, kaskad procesów i ich nieodwracalność. Pokazuję również powiązanie problematyki odporności na zagrożenia systemowe z modelami sieci społecznych, w których realizuje się trade-off między elastycznością a integracją. Rozpatrywane są modele small-world networks, scale-free networks oraz systemy cechujące się self-organized criticality

Analyzing the security problems from the perspective of the complex systems, four basic issues should be considered: 1) sources and scale of threats to the functioning of social systems, 2) dynamics of processes related to the threat, 3) system response to the threat, 4) mechanisms of social system reorganization. In the article I present the scale of threats: deviation, panic, crisis and catastrophe and the phenomena related to risk perception, correlation of events, cascades of processes and their irreversibility. I also show the connection of them with models of social networks in which tradeoff between flexibility and integration is implemented. Small-world networks, scale-free networks and systems characterized by self-organized criticality are considered.