Katarzyna Luter z domu von Bora (1499-1552) – kobieta, która dokonała wyboru. Losy żony Reformatora

Abstract

Kiedy 31 października 1517 r. augustiański mnich niezadowolony z poczynań papieża wygłosił, bądź przybił do drzwi kościoła zamkowego w Wittenberdze swoje 95 tez, nikt, włącznie z samym Marcinem Lutrem nie przypuszczał, że czyn ten będzie miał tak dalekosiężny wydźwięk dla całej Europy, a jego poglądy będą do dzisiaj rozpatrywane pod względem teologicznym, moralnym, społecznym czy ekumenicznym. Od tamtego wydarzenia, które wywróciło ówczesny świat, w tym roku mijają 503 lata w trakcie których na temat samego Reformatora powstało setki tysięcy stron opracowań. Niemieccy naukowcy uważają wręcz, że żadna inna postać z niemieckiej historii nie doczekała się tylu opracowań biograficznych, co Marcin Luter. Natomiast inaczej wygląda sytuacja, kiedy zastanowimy się nad postacią żony Lutra – Katarzyny von Bora. W licznych opracowaniach dotyczących reformacji, postać Katarzyny zawsze się pojawia, jednak zwykle są to zdawkowe informacje zawierające głównie trzy daty: jej narodzin, śmierci oraz ślubu z Marcinem Lutrem. Katarzyna zajmowała się nie tylko wychowywaniem dzieci. Prowadziła też dom Lutra. Miał on bowiem 40 pokoi, w których mieszkali goście i studenci Lutra z całych Niemiec. Klasztor zamieniony na „dom otwarty” wymagał dużych nakładów finansowych. Do tego dochodziły wydatki związane z utrzymaniem całej dużej rodziny. Aby je pokryć, Katarzyna musiała zasilić domowy budżet zbiorami z pola, pracą w ogrodzie, hodowlą świń, przyjmowaniem czynszu i browarnictwem. Musiała więc być – jak pisała Aniela Szarek w artykule Najsławniejsza pastorowa świata – „pielęgniarką, nauczycielką, wychowawczynią, kucharką, ogrodniczką, lekarką, budowniczym i handlowcem”. Katarzyna Luter z domu von Bora była jedną z kobiet, które potrafiły w patriarchalnym społeczeństwie same decydować o swoim losie. To ona postanowiła opuścić narzucony jej stan zakonny, ponadto wybrała sobie męża. To ona kreowała swoją pracę: domową, wychowawczą, gospodarczą a nawet kościelną. Potrafiła skłonić męża do zaakceptowania jej spojrzenia na świat, do porzucenia niektórych uprzedzeń. Moim zdaniem jest ona prawdziwą feministką i emancypantką, tak jak wiele innych kobiet od tysięcy lat.