Kontestatorki. Formy zaangażowania kobiet w ­Polsce po 1945 roku

Abstract

Kontestacja jest synonimem sprzeciwu, najczęściej skierowanego przeciw określonego typu rozwiązaniom, ale także przeciw ideologiom, strategiom, rodzajom wdrażanych polityk, nawet przeciw obyczajom lub tradycjom. Kojarzy się, jest przedwstępem opozycyjności. Może ją sugerować wypowiedź lub zachowanie. Może stanowić zagrożenie dla ładu politycznego i prawnego lub być indyferentna. Zaangażowanie zaś stanowi najszerszy kontekst dla partycypacji politycznej, dalej zaś politycznej aktywności. Zaangażowanie polityczne jest kojarzone z udziałem protagonistów systemu politycznego, akolitów elit władzy oraz przeciwnie – może wyznaczać drugi biegun, w demokracji kojarzony z opozycją, w systemach autorytarnych z ludźmi i środowiskami wpływającymi na erozję legitymacji udzielanej systemowi, odpływ poparcia społecznego. W latach 1945-1989 szereg zmiennych politycznych i ustrojowych determinował ograniczenie możliwości swobodnych wystąpień, demonstracji postaw krytycznych. W prezentowanych badaniach staram się skupić uwagę na ekspresji niezadowolenia wyrażanej przez jednostki, zwłaszcza kobiety. Ich obecność w każdej z opozycyjnych inicjatyw była zauważalna, choć ilościowe szacunki nie dowodzą reprezentatywności tej kategorii. Przywołując ustalenia badaczek najnowszej historii Polski (wykazujących najczęściej marginalność aktywności kobiet) oraz korzystając z materiałów o charakterze biograficznym staram się wyodrębnić formy inicjatyw, charakterystyczne zachowania, słowem scharakteryzować ten rodzaj aktywności kobiet, który był przeciwieństwem politycznego konformizmu.