Związek Legionistek Polskich (1921-1939) – działalność szkoleniowa, charytatywna i kultywowanie tradycji niepodległościowych

Abstract

Związek Legionistek Polskich (ZLP) został utworzony przez ppłk Aleksandrę Zagórską – byłą komendantkę Ochotniczej Legii Kobiet – pierwszej kobiecej regularnej formacji wojskowej na ziemiach polskich. OLK powstała w trakcie wojny polsko-ukraińskiej w 1918 r., a została zlikwidowana w 1922 r. Likwidacja OLK bardzo rozczarowała jej kadrę dowódczą, która planowała rozbudowanie i utrzymanie formacji również w okresie pokojowym. Byłe legionistki nie zrezygnowały z działalności wojskowej i w okresie międzywojennym wspierały działania na rzecz rozwoju edukacji obronnej kobiet. Od 1922 r. rozwijał się ruch Przysposobienia Wojskowego Kobiet, a po przewrocie majowym powstał ZLP. Zjazd organizacyjny ZLP odbył się w dniach 6-8 kwietnia 1929 r. w Warszawie. Podstawę prawną jego funkcjonowania stanowiły statut i regulamin opracowane do końca 1929 r. Związek składał się z oddziałów funkcjonujących w różnych miastach, a te składały się z 20-osobowych drużyn kierowanych przez drużynowe. Oddziały musiały liczyć co najmniej 20 członkiń i były podporządkowane najwyższym organom władzy w Związku, do których należały: Zjazd Walny Delegatek, Zarząd Główny, Komisja Rewizyjna. Przez cały okres funkcjonowania ZLP jego działalność skupiała się głównie na akcji samopomocowej oraz propagowania tradycji OLK. W znacznie mniejszym stopniu rozwijano działalność szkoleniową. Zasługi byłych legionistek w promowaniu edukacji wojskowej kobiet w okresie dwudziestolecia międzywojennego spowodowały, że miejsce kobiet w armii zostało ostatecznie zalegalizowane. W 104 art. ustawy „O powszechnym obowiązku wojskowym” uchwalonej 9 kwietnia 1938 r. stwierdzono, że kobiety, które ukończyły szkolenie wojskowe, podlegają obowiązkowi odbycia pomocniczej służby wojskowej w zakresie: obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej oraz służby łączności, wartowniczej, technicznej, przeciwpożarowej, sanitarnej, transportowej oraz biurowej. Wprowadzenie obowiązku pomocniczej służby wojskowej kobiet było dużym sukcesem, gdyż prawnie usankcjonowało ich działalność wojskową. Uchwalenie jej w dwudziestą rocznicę powstania OLK było ukoronowaniem dążeń byłych ochotniczek działających zarówno w PWK, jak i ZLP.