Meandry antyromantyczności. Kajetan Koźmian i romantycy polscy

Abstract

Książka próbuje przełamać stereotypy narosłe wokół Kajetana Koźmiana (1771–1856), jednego z najważniejszych przedstawicieli tzw. klasycyzmu postanisławowskiego w kulturze polskiej. Twórcę "Ziemiaństwa polskiego" uznaje się za nieprzejednanego wroga poetów romantycznych. Autor analizuje wzajemne relacje, jakie zachodziły pomiędzy Koźmianem a Mickiewiczem, Krasińskim, Słowackim oraz Norwidem. Wnikliwa lektura listów, wypowiedzi krytycznoliterackich, pamiętników pozwala ukazać złożoność stosunków, jakie panowały pomiędzy przedstawicielami obu generacji: klasyków i romantyków. Nie była to oczywista niechęć, w niektórych sytuacjach (jak chociażby w przypadku Zygmunta Krasińskiego czy Cypriana Norwida) możemy mówić o przyjaźni i szacunku.

This book is devoted to the artistic, political and social activities of one of the most eminent representatives of the classical generation in Poland – Kajetan Koźmian (1771–1856). He witnessed the stormy changes that occurred in Polish culture after the Third Partition of the country (1795). As a very active participant in political, cultural and social life in the Duchy of Poland (1807–1815) and the Congress Kingdom of Poland, he had an opportunity to observe the beginning and development of Romanticism’s power, up to the outbreak of the November Uprising (1815–1830). Till his dying day, Koźmian was faithful to the principles which had been instilled in him by his Enlightenment school education. He defended his beliefs on the authority of Horace and Virgil, even when his closest friends (Francis Wężyk, Vincent Krasiński, Francis Morawski) started recognizing the works of Byron or Schiller as as beautiful as classical ones. Furthermore, Koźmian was an unusually diligent and prolific critic of the situation in which he lived. This makes him a fascinating subject for observation and analysis which ought to be conducted in the 21st century. The desire of the author of this dissertation is to satisfy this obligation on the strength of his studies.