Skład gatunkowy i liczebność Rotifera z epizoonu wybranych małży z rodziny Unionidae

Abstract

Każdy żywy organizm podlega interakcjom z innymi żywymi organizmami. Interakcje te odgrywają podstawową rolę w ewolucji biologicznej i pełnią główną rolę w funkcjonowaniu współczesnego świata. Przykładem związku jaki obserwujemy w przyrodzie, są zgrupowania drobnych organizmów zwierzęcych związane z powierzchnią ciała innego zwierzęcia. Zespół takich bezkręgowców, spędzających na gospodarzu część lub całe swoje życie, nazywamy epizoonem. Do organizmów epizoicznych należą także wrotki. Niewiele wiemy o epizoizmie wśród wrotków, a zależności między Rotifera i Bivalvia, nie były dotychczas przedmiotem zainteresowania rotiferologów. Badania nad epizoicznymi zespołami Rotifera zasiedlającymi powierzchnię muszli żywych małży mają wiec charakter pionierski. O ile bowiem doniesienia poświęcone występowaniu wrotków na jakichkolwiek żywych gospodarzach są nieliczne, to brak w literaturze informacji o epizoicznej faunie wrotków zasiedlającej małże. Celem prowadzonych badań było poznanie struktury gatunkowej oraz ekologii zespołów Rotifera związanych w swym występowaniu z powierzchnią muszli małży słodkowodnych. Ze względu na pionierski charakter badań należało stwierdzić czy małże są zasiedlane przez zespoły wrotków epizoicznych. Potwierdzenie istnienia takich zespołów umożliwiło sformułowanie kilku następujących hipotez badawczych: 1) Bivalvia posiadają specyficzne dla nich zespoły epizoicznych Rotifera, 2) gatunek gospodarza decyduje o strukturze zasiedlającego go zespołu epizoicznych wrotków, 3) charakter siedliska (limniczne versus lotyczne) ma wpływ na bogactwo gatunkowe i obfitość Rotifera bytujących na słodkowodnych małżach, 4) głębokość występowania gospodarzy ma znaczenie przy zasiedlaniu ich przez różne gatunki Rotifera, 5) w epizoonie małży występują gatunki wrotków nie spotykane lub rzadko spotykane w innych mikrosiedliskach. Zespoły epizoicznych Rotifera pobrano z dwóch rodzajów środowisk - lotycznego i limnicznego. Wytypowano osiem stanowisk na rzece Krutyni (Pojezierze Mazurskie), która charakteryzuje się naturalnym korytem i mało przekształconą zlewnią. Analizy siedlisk limnicznych dokonano w przybrzeżnej strefie jedenastu jezior północno - wschodniej Polski: Bartąg, Bartężek, Isąg, Kiełpińskie, Lekarty, Leleskie, Majcz Wielki, Rumian, Sarąg, Szymbarskie oraz Gorczyckie. O wyborze jezior decydowały: obecność małży z rodziny Unionidae, stopień izolacji geograficznej gospodarzy oraz brak połączenia między zlewniami jezior. Epizoon pobierany był z pięciu gatunków żywych małży należących do rodziny Unionidae (rząd Unionoida): Anodonta anatina (LINNAEUS, 1758), A. cygnea (LINNAEUS, 1758), Unio crassus PHILIPSSON, 1788, U. pictorum (LINNAEUS, 1758) i U. tumidus PHILIPSSON, 1788. Powierzchnia muszli oczyszczana była miękką szczoteczką a cały uzyskany osad po utrwaleniu analizowany był pod mikroskopem świetlnym. W zespołach epizoicznych wrotków obecnych na słodkowodnych małżach znaleziono 147 gatunków Rotifera z podgromady Monogononta oraz licznych przedstawicieli podgromady Bdelloidea. Najliczniej reprezentowanymi rodzajami były Lecane, Cephalodella i Trichocerca. Stwierdzono, że Bivalvia, jako duże bezkręgowce posiadają swoiste zoobionty, którymi są dwa gatunki wrotków - Lecane pumila i Wulfertia sp. - nie notowane dotąd w Polsce a znalezione na powierzchni muszli małży słodkowodnych, zarówno w środowisku lotycznym, jak i w limnicznym. Piętnaście gatunków wrotków: Cephalodella forficula, Collotheca balatonica, Colurella colurus, Lecane arcula, L. bifurca, L. flexilis, L lunaris, L. tenuiseta, Proalinopsis squamipes, Ptygura furcillata, P. melicerta, P. pilula, Testudinella truncata, Trichocerca taurocephala i T. weberi, wyraźnie preferowało przebywanie na powierzchni muszli, tworząc grupę gatunków zoofilnych. Gatunek gospodarza nie decydował o strukturze gatunkowej zasiedlającego go zespołu epizoicznych wrotków, choć została wyodrębniona grupa tzw. gatunków wyłącznych, charakterystycznych tylko dla jednego gospodarza i występujących na nim w jednym lub obu środowiskach. W środowisku limnicznym zanotowano niemal dwukrotnie więcej gatunków wrotków należących do gromady Monogononta, niż w środowisku lotycznym. W przypadku Monogononta, w obu typach środowiska zanotowano odmienną strukturę gatunkową występujących na powierzchni muszli zespołów. Każde ze środowisk charakteryzowało się odmiennym zestawem dominantów i gatunków osiągających wysoką frekwencję w zespołach epizoicznych. Badania nad wpływem głębokości występowania gospodarza na epizoiczne wrotki, wykazały brak zależności między głębokością i liczbą gatunków wrotków oraz ich zagęszczeniem. Zarówno liczba gatunków obecnych na powierzchni muszli małży, jak i podobieństwo faunistyczne między zespołami wrotków z obu badanych grup gospodarzy było zbliżone. Fauna wrotków na odmiennych głębokościach nie była ani zbyt oryginalna ani charakterystyczna wyłącznie dla płytkiego lub głębokiego litoralu. Na powierzchni muszli małży wystąpiły także gatunki wrotków uznawanych w Polsce za rzadkie, o mniejszej walencji ekologicznej. W obu typach środowiska znaleziono łącznie 32 takie gatunki. Trzech hipotez badawczych nie można było odrzucić. Pierwszej mówiącej o tym, że Bivalvia posiadają specyficzne dla nich zespoły epizoicznych Rotifera, gdyż wyodrębniono epizoiczne gatunki wrotków. Nie odrzucono też hipotezy mówiącej że charakter siedliska (limniczne versus lotyczne) ma wpływ na bogactwo gatunkowe i obfitość Rotifera bytujących na słodkowodnych małżach, gdyż w środowisku limnicznym zanotowano niemal dwukrotnie więcej gatunków wrotków należących do gromady Monogononta, niż w środowisku lotycznym. Trzecią hipotezą, której nie można było odrzucić jest ta, mówiąca o tym, że w epizoonie małży występują gatunki wrotków nie spotykane lub rzadko spotykane w innych mikrosiedliskach. Małże posiadają swoiste zoobionty, którymi są dwa gatunki wrotków -Lecane pumila i Wulfertia sp. - nie notowane dotąd w Polsce a znalezione na powierzchni muszli małży słodkowodnych, zarówno w środowisku lotycznym, jak i w limnicznym. Pozostałe dwie hipotezy należało odrzucić, gdyż ani gatunek gospodarza, ani głębokość nie miały wpływu na skład gatunkowy epizoicznych Rotifera.

Every living organism is subject to interactions with other living organisms. These interactions play a fundamental role in biological evolution and play a central role in the modern world. An example of a compound as observed in nature, small clusters are associated with the other animal body surface. Organisms that spend on the surface of another animal part or all of their lives are called epizoic. Epizoic organisms are also rotifers. Little is known about epizoism of rotifers and the relationship between Rotifera and bivalves have not been the subject of scientists interest. Research on epizoic Rotifera colonizing the surface of the shells of live bivalves are so pioneering. While the reports devoted to the occurrence of rotifers to any living hosts are scarce, in the literature is the lack of information about epizoic rotifer fauna inhabiting the mussels of freshwater bivalves. The aim of this study was to investigate the structure of the species and ecology Rotifera related to its occurrence on surface of freshwater bivalve. Due to the pioneering nature of the research should determine if the bivalve are populated by community of epizoic rotifers. Confirmation of the existence of such communities has enabled the formulation of several of the following hypotheses: (1) bivalves have their specific epizoic communities of Rotifera, (2) the species of the host determines the structure inhabit it epizoic rotifers, (3) the nature of the habitat ( limnic versus lotic ) has an impact on species richness and abundance of Rotifera on freshwater bivalves, (4) the depth of occurrence of the host is important in colonization them by various species of Rotifera, (5) epizoic species of rotifers on bivalves are not common or rare in other microhabitats. Epizoic communities of Rotifera were collected from two types of environments - lotic and limnic. On the Krutynia River (Masurian Lake District) which is characterized by a natural streambed and little transformed basin, were selected eight sampling sites. Analysis of limnic habitat was made in the coastal zone of the eleven lakes in the north - eastern Poland: Bartąg, Bartężek, Isąg, Kiełpińskie, Lekarty, Leleskie, Majcz Wielki, Rumian, Sarąg, Szymbarskie and Gorczyckie. The choice of lakes was determined by the presence of bivalves from the family Unionidae, the geographic isolation and lack of connections between the basins of lakes. Epizoon was collected from five species of bivalve belonging to the family Unionidae (category Unionoida): Anodonta anatina (Linnaeus, 1758), A. cygnea (Linnaeus, 1758), Unio crassus Philipsson, 1788, U. pictorum (Linnaeus, 1758) and U. tumidus Philipsson 1788. Shell surface was cleaned with a soft brush and the resultant precipitate was analyzed after fixation under a light microscope. The epizoic rotifers communities present on freshwater bivalves found 147 species of Rotifera of the subdivision Monogononta and many in subdivision Bdelloidea. Most well-represented types were Lecane, Cephalodella and Trichocerca. It was found that bivalves, as large invertebrates have specific zoobionts, which are two species of rotifers - Lecane pumila and Wulfertia sp - not traded so far in Poland and found on the surface of the freshwater bivalves in both the lotic as well as limnic habitat. Fifteen species of rotifers: Cephalodella forficula, Collotheca balatonica, Colurella colurus, Lecane arcula, L. bifurca, L. flexilis, L. lunaris, L. tenuiseta, Proalinopsis squamipes, Ptygura furcillata, P. melicerta, P. pilula, Testudinella truncata, Trichocerca taurocephala and T. weberi clearly have preferred staying on the surface of the shell, forming a zoophilic species. Host species not determined the structure of their epizoic rotifers community, although was spun exclusive group of species characteristic for only one host and found in one or both types of habitat. In limnic habitat recorded almost twice as many species of rotifers belonging to the Monogononta than lotic habitat. For Monogononta, in both types of habitat different species structure was observed on the surface of the shell. Each of the habitat characterized by a different set of dominant species and achieving high turnout in epizoic community. Studies on the influence of the depth of occurrence of the host of epizoic rotifers showed no relationship between depth and number of species of rotifers and their density. Both the number of species present on the surface of the shells of bivalves as well as faunal similarity between the rotifers communities of both groups was similar. Rotifers at different depths was neither very original nor a characteristic only for shallow or deep littoral. On the surface of bivalves observed species of rotifers also recognized in Poland as rare, with less ecological valence. In both types of habitat found a total of 32 such species. Three hypotheses could not be rejected. First speaks that bivalves have their specific epizoic rotifer community. The second not rejected hypothesis was that the nature of the habitat (limnic versus lotic) has an impact on species richness and abundance of Rotifera on freshwater bivalve as in the limnic habitat recorded almost twice as many species of rotifers belonging to the Monogononta than lotic habitat. The third hypothesis, which could not be rejected is the one talking about the fact that in epizoic species of rotifers are not common but rare in other microhabitat. Bivalve have a specific zoobiont, which are two species of rotifers - Lecane pumila and Wulfertia sp - not listed so far in Poland and found on the surface of the freshwater bivalves, in both the lotic as well as limnic habitat. The other two hypotheses had to be rejected because neither host species, nor depth had no effect on the epizoic Rotifera species composition.