Wiele desygnatów, jedna (specjalistyczna) funkcja? W sprawie terminów i znaków bizantyjskiej notacji ekfonetycznej

Abstract

This article treats of monosemy and polisemy. We speak about polisemy as referring to both the reception of words and the mental constitution of lexemes in the so called cognitive domain or cognitive frame. A lexeme not only establishes its position in the frame, but also activates the frame. The activation of a lexeme into the operational memory has an event occurrence character, as it is in fact a series of neurons’ flashes. Hence one ought to associate the meaning of a lexeme with its event related (specialized) function. This specialized function comes into existence by means of cognitive acts, which are effectuated by a concrete subject relative to previously defined aims. Key are those acts that lead to the consolidation of the function in the long term memory of the subject. The cognitive acts can be effectuated not only as a result of the acquisition of knowledge, but also on the basis of the knowledge already consolidated, thus enabling the creation of new knowledge, i.e. such knowledge that was not in the mental space of the subject prior to the termination of the cognitive acts’ sequence. In either case, the (specialized) function (of a lexeme), i.e. a concrete result of cognitive acts, will be a one-time event. This conclusion is exemplified by identification, interpretation and the construction of Polish specialized lexemes in the field of ekphonetic notation, which constitutes a part of the Byzantine music tradition and hymnography.

Niniejszy artykuł jest poświęcony kwestii wielo- i jednoznaczności. O wieloznaczności mówimy zarówno w odniesieniu do recepcji wyrazu, jak i do mentalnego umocowania leksemu w tak zwanej kognitywnej domenie lub ramie. Leksem nie tylko się w tej ramie konstytuuje, lecz ją także aktywuje. W perspektywie aktywacji leksemu do pamięci operacyjnej, które ma charakter zdarzeniowy – jest on bowiem w (swej) istocie ciągiem neuronowych błysków –, powinniśmy utożsamiać jego znaczenie ze zdarzeniową funkcją (specjalistyczną), w jakiej został aktywowany. Na konstytuowanie się tej funkcji mają wpływ akty poznawcze, które realizuje konkretny poznający podmiot ze względu na zdefiniowane wcześniej cele. Kluczowe są te akty, które prowadzą do konsolidacji tej funkcji w pamięci długotrwałej tegoż podmiotu. Akty poznawcze mogą być przy tym realizowane nie tylko w wyniku akwizycji wiedzy, mogą się one dokonywać także na bazie wiedzy już skonsolidowanej i zmierzać w związku z tym do wytworzenia nowej wiedzy – a więc wiedzy, której w przestrzeni mentalnej podmiotu do chwili zakończenia danego ciągu tych aktów jeszcze nie było. W obu przypadkach (specjalistyczna) funkcja (leksemu), a więc konkretny poznawczy wynik poznawczych aktów, będzie jednorazowa. Tę kwestię przedstawiam na przykładzie identyfikacji, interpretacji i konstrukcji polskich leksemów specjalistycznych z zakresu notacji ekfonetycznej, będącej częścią tradycji muzyki i hymnografii bizantyjskiej.