Metafory odnoszące się do przyrody w Kazaniach sejmowych Piotra Skargi

Abstract

Celem artykułu jest omówienie wyekscerpowanych z Kazań sejmowych metafor, których domeny źródłowe zaczerpnięte są ze świata przyrody. Metaforyczność pism Piotra Skargi tłumaczy się charakterem grupy ich odbiorców: szlachty, do której najlepiej przemawiały porównania z życia zmysłowego, jako odbiegające od abstraktu, a zbliżające się do konkretu. W utworze pojawiają się gniazda przenośni odnoszących się do pojęć związanych z przyrodą, jak KORZEŃ, DRZEWO, w szczególności DĄB (flora), JAD, DRAPIESTWO, WILKI (fauna) czy GNIAZDO (z pogranicza flory i fauny). Opisują one zarówno katolików i katolicyzm, jak i innowierców i nowe ruchy religijne. Stanowią subiektywną interpretację współistnienia różnych wiar w Rzeczypospolitej. Artykuł ukazuje konotacje poszczególnych domen źródłowych i zależność tych konotacji od przedmiotu opisu: o ile katolicyzm „szczepi” cnoty, o tyle ruchy reformatorskie cnoty te „podcinają”. Omawiane metafory ilustrowane są cytatami z Kazań sejmowych Piotra Skargi.

The article discusses metaphors excerpted from Piotr Skarga’s “Parliamentary Sermons”; the source domains of these metaphors draw on the world of Nature. Metaphorical character of rev. Skarga’s writings is motivated by the character of their addressees: namely, the Polish gentry, who responded most effectively to natural similes that made abstract concepts more concrete. “Parliamentary Sermons” abound in clusters of metaphors structured around concepts related to flora and fauna, e.g. ROOT, TREE (especially OAK), VENOM, PREDACITY, WOLVES or NEST. Skarga’s metaphors describe Catholics as wells as infidels and new religious movements, and seem to be a subjective interpretation of the coexistence of different religions in 16thc Poland. The article attempts to show the connotations of particular source domains and how these depend on the subject portrayed: while Catholicism grafts virtues, the reformation movements cut or saw them off . All metaphors under discussion are illustrated by appropriate quotes from “Parliamentary Sermons”.