Spory o patriarchat symbolem zakończenia epoki synodalnej w dziejach Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej początków XX wieku

Abstract

The abandonment of traditions of patriarchy took place in Russia on beginnings of the 17th century. Decision of the tsar Peter I to appoint the collegial The Most Holy Governing Synod headed by Ober-Procurator became an object of disputes between supporters and opponents of the patriarchy. Discussions on the role and the place of the patriarch in the structure of the Russian Church were conducted during session of a Preconciliar Commission (1906-107) and The All Russian Sobor (1917-1918), restoring the dignity of the first bishop and ending polemics taken in this subject. This paper is an attempt to approximate opposing positions. Through analysis of speeches of active participants of these assemblies was shown the diversity of evoked arguments of historical and canonical and contemporary needs of community.

Odejście od patriarchatu nastąpiło w Rosji na początkach XVII wieku. Decyzja cara Piotra I o powołaniu kolegialnego Świątobliwego Synodu Rządzącego na czele z oberprokuratorem stała się przedmiotem sporów między zwolennikami i przeciwnikami patriarchatu. Dyskusje o roli i miejscu patriarchy w strukturze rosyjskiego zarządu cerkiewnego wybrzmiały najpełniej podczas posiedzeń Komisji Przedsoborowej (1906-107) i Soboru Lokalnego (1917-1918), przywracającego godność pierwszego biskupa i stanowiącego symboliczne zakończenie polemik podejmowanych w tym temacie. Niniejszy artykuł stanowi próbę przybliżenia przeciwstawnych stanowisk. Poprzez analizę wystąpień aktywnych uczestników tych zgromadzeń pokazano różnorodność przywoływanych argumentów historycznych i kanonicznych oraz współczesnych potrzeb wspólnoty.