Język liturgiczny słowiańskich Kościołów prawosławnych. Stanowisko wiernych Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w sprawie języka liturgicznego

Abstract

The analysis of collected materials from the life of the Slavic Orthodox Churches indicates, that in some cases Church Slavonic language is no longer a current or justifiable liturgical language. Bilingualism was introduced or Church Slavonic language was replaced by national languages. A closer investigation into the liturgical language situation in Orthodox Churches reveals that the topicality and the validity of using Church Slavonic language as a liturgical language depends on a few factors. As in the case of the non-canonical Orthodox Churches in Macedonia and Ukraine, the Church Slavonic language has been replaced by national languages for nationalistic reasons. In the case of Bulgaria and Serbia, the main factor that has influenced this change is treating Orthodox Church as a national church. In Eastern Slavonic Orthodox Churches (Belarus, Poland and Russia), changing the liturgical language has occurred at a slow pace. The history of churches in XIX and XXI century, the temper and character of Eastern Slavs have had an influence on this. In this case, the biggest opponent of the Church Slavonic language is democracy in a broad sense. Orthodox Christians in Poland still want to pray in the Church Slavonic language. It is worth mentioning, that in churches, where the national language is used, Church Slavonic language has not been completely removed from liturgical life. Bilingualism of liturgical languages is common and in some cases, when the place is considered as backbone for the Orthodox Church, reversion to Church Slavonic language has been noted (Serbia, Bulgaria).

Analiza zebranych materiałów z życia Słowiańskich Kościołów prawosławnych, pokazuje, że w niektórych przypadkach język cs. nie jest już aktualnym i zasadnym językiem liturgicznym. Już dawno wprowadzony został bilingwizm lub też język cs. wyparty został przez języki narodowe. Wnikliwa obserwacja sytuacji językowo-liturgicznej w słowiańskich Kościołach prawosławnych pokazuje, że aktualność i zasadność użycia języka cs. jako języka liturgicznego, zależy od kilku czynników. Tak jak w przypadku niekanonicznych Kościołów prawosławnych w Macedonii i na Ukrainie, język cs. zostaje zastąpiony językiem narodowym z powodów czysto nacjonalistycznych. W przypadku Bułgarii i Serbii, czynnikiem wpływającym na zamianę jest traktowanie Kościoła prawosławnego, jako Kościoła narodowego. W przypadku wschodnich, Słowiańskich Kościołów prawosławnych (Białoruś, Polska, Rosja) zmiana językowo-liturgiczna odbywa się najwolniej. Wpływa na to historia Kościołów z okresu XIX i XXI w., temperament i usposobienie Słowian wschodnich. W tym przypadku największym przeciwnikiem języka cs. jest szeroko pojmowana demokracja. Wierni Kościoła prawosławnego w Polsce nadal chcą modlić się w języku cerkiewnosłowiańskim. Warto jest też wspomnieć o tym, że w Kościołach, w których funkcjonuje już język narodowy, język cs. nie został całkowicie wyparty z życia liturgicznego. Powszechny jest bilingwizm językowo-liturgiczny, a w niektórych przypadkach, w szczególności w miejscach z ostoję prawosławia, obserwowany jest powrót do języka cs. (Serbia, Bułgaria).