Atrakcyjność polskiego rynku pracy dla obywateli Ukrainy – przyczyny, mechanizmy, konsekwencje migracji zarobkowych

Abstract

Od czasu wejścia Polski do Unii Europejskiej jest obserwowany fenomen rosnącego zainteresowania obywateli Ukrainy podjęciem stałej pracy w Polsce i faktycznie ją podejmujących. Do niedawna pracownicy z krajów Europy Wschodniej znajdowali zatrudnienie sezonowe, pracując w rolnictwie, przy prostych pracach fizycznych, które nie wymagały kwalifikacji czy doświadczenia. Takie kraje, jak Wielka Brytania czy kraje skandynawskie przyciągały atrakcyjnymi zarobkami sumiennych i dobrze wykwalifikowanych pracowników. W efekcie migracji zarobkowych Polaków rodzimy rynek pracy zaczął odczuwać chroniczny brak pracowników. W tym samym czasie odnotowano zwiększone zainteresowanie migrantów ze Wschodu polskim rynkiem pracy. Od lat najliczniejszą grupę etniczną zatrudnianą przez polskich pracodawców stanowią Ukraińcy. Z powodu wojny, napięć politycznych i trudnej sytuacji ekonomicznej na Ukrainie w 2014 roku, stale rośnie liczba ukraińskich migrantów w Polsce. Głównym celem artykułu jest analiza znaczenia migracji obywateli Ukrainy w rozwoju polskiego rynku pracy. Podstawowe pytania, na które starano się odpowiedzieć w artykule, dotyczyły przyczyn migracji zarobkowej ukraińskiej ludności do Polski, a także poziomu atrakcyjności polskiego rynku pracy dla Ukraińców z uwzględnieniem zróżnicowania regionalnego. Ponadto, udział Ukraińców w polskim rynku pracy poddano analizie pod względem: płci, okresu migracji, warunków zatrudnienia oraz wybieranych strategii przetrwania. Zwolennicy obecności obywateli Ukrainy w Polsce przekonują, że polski rynek pracy będzie dalej zainteresowany zatrudnianiem sąsiadów zza wschodniej granicy. Niewątpliwie, rosnące zainteresowanie przedsiębiorstw zasobem pracy ma swoje uzasadnienia m.in. w chęci zatrudniania Ukraińców, którzy są kulturowo bliscy Polakom i nie mają najmniejszych problemów z asymilacją w Polsce. Realizacja strategii zatrudniania pozwoli rozwiązać problem zapaści demograficznej de facto już od kilku lat obecnej w Polsce. Czynnikiem dodatkowo hamującym rozwój polskiego rynku pracy pozostaje nadwyżka osób z wyższym wykształceniem, a tym samym brakuje wykwalifikowanych pracowników fizycznych. Powinniśmy uzupełniać deficyt pracowników, wykorzystując instrumenty państwa oraz system instytucji rynku pracy w taki sposób, aby bliscy nam kulturowo Ukraińcy mogli stać się dobrym uzupełnieniem braków na rynku pracy w Polsce. Podsumowując kwestię korzyści dla polskiego rynku pracy, należy zauważyć, że wszystkie tu wskazane czynniki są następstwem obecności migrantów z Ukrainy na krajowym rynku w ujęciu tak lokalnym, jak i regionalnym. Z ekonomicznego punktu widzenia praca obywateli Ukrainy na stanowiskach fizycznych sprzyja osiąganiu równowagi na wewnętrznym rynku pracy, pozostając uzupełnieniem znacznego niedoboru pracowników w niemalże wszystkich przekrojach stanowisk. W rezultacie atrakcyjność zatrudnienia obywateli Ukrainy na polskim rynku pracy głównie przekłada się na elastyczność zatrudnienia, określenie (wybór) formy prawnej zatrudniania migrantów, ich czas i system pracy a także ich osobistą dyspozycyjność. Zatrudnieni sumiennie wykonują powierzaną pracę, co bezpośrednio przekłada się na wyniki ekonomiczne działalności firm w postaci wyższych przychodów ze sprzedaży, osiąganych dzięki niższym kosztom pracy, zadowalającej wydajności, jakości i dyscyplinie wykonywanej pracy.

Ever since Poland joined the European Union, the citizens of Ukraine have been increasingly interested in permanent employment in Poland, and many of them have actually found jobs in our country. Until recently, workers from Central and Eastern Europe were seasonal employees, working in agriculture or performing other simple physical work that did not require qualifications or experience. Later, however, countries such as the United Kingdom, Sweden or Norway began to attract hardworking and well-qualified employees with high salaries. As a result of the migration of numerous Poles, the domestic labour market began to experience a chronic lack of staff. At the same time, migrants from the East started to manifest an increased interest in the Polish labour market. The largest ethnic group employed by Polish employers over the years are the Ukrainians. Because of the recent war, political tensions and the difficult economic situation in Ukraine in 2014, the number of Ukrainian migrants in Poland has been constantly growing. The main goal of the present paper is to analyze the importance of Ukrainian citizens' migration for the development of the Polish labour market. The main questions considered by the author are related to the causes of Ukrainian migration to Poland, the attractiveness of the Polish labour market for Ukrainians, with attention to regional differences. Moreover, the share of Ukrainians in the Polish labour market is analyzed in terms of gender, migration period, conditions of employment, and chosen survival strategies in foreign labour market.