Bezrobocie we współczesnym świecie. Czy istnieją możliwości pełnego zatrudnienia?

Abstract

W krajach rozwiniętych gospodarczo zachodzi daleko sięgająca transformacja pracy i dochodów. Jak dotąd, jest ona tylko w niedostatecznym stopniu przedmiotem zainteresowania nauki i polityki. Nadal przeważa przekonanie o możliwości zwiększenia zatrudnienia, a nawet szybkiego powrotu do stanu pełnego zatrudnienia. Jednak współcześnie dochodzi do coraz mniejszego zapotrzebowania na siłę roboczą, a rozwój gospodarczy odbywa się w warunkach braku wzrostu zatrudnienia. W ujęciu historycznym trzeba stwierdzić istnienie fazowego modelu długookresowego rozwoju pracy i dochodów. W warunkach współczesnych zmienia się rola rolniczego samozaopatrzenia i wymiany produktów żywnościowych. Coraz bardziej dominują dochody pieniężne, które mogą pochodzić nie tylko z pracy, ale także z kapitału. Stąd też można mówić o możliwościach nowych dochodów mieszanych. W obecnej sytuacji gospodarki wskazuje się na różne ogólne scenariusze przyszłości pracy przy zapewnieniu nowego kompromisu pomiędzy kapitałem a pracą. Problem dalszego zatrudnienia będzie wyznaczany przez nowe tendencje rozwojowe w technologii i gospodarce, rozwój tzw. trzeciego sektora społeczeństwa, nowych rozwiązań prawnych i instytucjonalnych dla rozwoju współczesnych dochodów mieszanych. W tym kontekście komplementarne znaczenie ma praca obywatelska. Jest ona dobrowolną, samozorganizowaną pracą, która jest wykonywana tam, gdzie powinna być rzeczywiście wykonywana. Stanowi ona wizję nowego społeczeństwa politycznego.

Economically developed countries have recently been undergoing a deep transformation in the fields of labour and income. It does not seem, however, to attract much interest on the part of science and politics. The prevalent view is that there is a possibility of increasing employment and even of a rapid return to full employment. And yet, the demand for labour is declining today and economies develop in the absence of employment growth. The existence of a long-term labour and income development phase model has to be analysed from a historical perspective. The roles of self-supply and exchange of agricultural food products are changing. Financial income is increasingly obtained from labour services as well as from capital gains; hence, the possibilities of a new mixed income can be defined. In the present economic situation, various scenarios are being considered for the future of labour: ones which establish a new compromise between capital and labour. Employment growth will be determined by new trends in technology and economy, the development of the so-called 'third sector' of society, and new legal and institutional frameworks for the development of modern mixed incomes. Civic work has a complementary significance in this context; it is voluntary, self-organised work performed in relevant areas. It is a vision of a new political society.