Reading and spelling acquisition in Polish: Educational and linguistic determinants.

Abstract

The process of reading and spelling acquisition, especially at the initial stage, is determined by linguistic features of a given language and differs in various orthographic systems. However, the fundamental stages are assumed to be the same in all languages. The linguistic awareness plays a crucial role in the early stage of this process. The aim of this presentation is to make a proposal of the model of acquiring reading and spelling skills in Polish children. The model shows the course of the process and takes into account essential elements of language awareness. The basis for this model is the authors’ research results concerning the reading and spelling acquisition by the Polish children aged 5 – 8. In the discussion, the authors try to find out if the model of reading and spelling acquisition in Polish is different than in others languages, and if this is the case, what determines it. The comparison studies on the acquisition of both skills in European languages, especially in English and Polish, prove that there are some differences conditioned mainly by the way in which script is introduced to Polish children, as well as features of the Polish language system. The specificity of reading acquisition in Polish language consists in omitting the logographic phase, distinguished in English-language models (e.g. Frith 1985), and the specificity of spelling acquisition – in exceptions from the standard spelling which are generally similar, but differently conditioned. The research of linguistic conditions of reading in the early stage of life also shows interesting, slightly different than in English-speaking children, dependencies concerning cognitive predictors and reading correlates, as well as reading strategies used by children.

Proces nauki czytania i pisania, szczególnie na początkowym etapie, jest determinowany przez cechy danego języka i różni się w poszczególnych ortografiach, ale przyjmuje się, że zasadnicze etapy akwizycji przebiegają we wszystkich językach podobnie. Szczególną rolę pełni w nich świadomość językowa. Naszym celem jest przedstawienie modelu nabywania umiejętności czytania i pisania u polskich dzieci. Model powstał w oparciu o wyniki badań autorów dotyczące nabywania umiejętności czytania i pisania przez polskie dzieci w wieku 5-8. W ramach dyskusji autorzy starają się dociec, czy proces nabywania analizowanych umiejętności w języku polskim jest odmienny niż w innych językach, a jeśli tak, to czym jest to uwarunkowane. Porównanie badań nad nabywaniem obu umiejętności w językach europejskich, przede wszystkim w języku angielskim, i w języku polskim dowodzi, że istnieją pewne różnice uwarunkowane głównie sposobem wprowadzania dzieci polskojęzycznych w istotę pisma oraz cechami systemowymi polszczyzny. Specyfika nabywania w języku polskim czytania polega na pomijaniu fazy logograficznej, wyróżnianej w modelach anglojęzycznych (por. Frith 1985), a nabywania pisania – na nieco innych powodach odstępstw od standardowej ortografii. Badania językowych uwarunkowań czytania we wczesnym okresie pokazują też ciekawe, nieco odmienne niż u dzieci anglojęzycznych zależności.