Finansowanie transformacji klimatyczno-energetycznej z funduszy i programów Unii Europejskiej z perspektywy samorządu terytorialnego

Abstract

Cel – Celem artykułu jest wskazanie unijnych funduszy i programów na lata 2021–2027 wspierających transformację klimatyczno‑energetyczną z punktu widzenia zadań samorządu terytorialnego. Metoda badań – W badaniach zastosowano kilka metod: studia literaturowe, przegląd prawodawstwa i budżetów UE, programy krajowe, analizę opisową i porównawczą. Wnioski – Osiągnięcie neutralności klimatycznej gospodarki UE w 2050 r. i celów pośrednich na 2030 r. w warunkach kryzysu polityczno‑energetycznego spowodowało wzrost znaczenia celów klimatyczno‑energetycznych i ich włączenie w „główny nurt” polityki i budżetu UE. W latach 2021–2027 zaplanowano na nie co najmniej 30% wydatków budżetu ogólnego łącznie z Instrumentem na rzecz Odbudowy i Odporności. Redukcji emisji gazów cieplarnianych, poprawie efektywności energetycznej i dekarbonizacji gospodarki podporządkowano fundusze polityki spójności i Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, fundusze wspólnej polityki rolnej, Instrument „Łącząc Europę”, Program LIFE i inne. Kluczowe dla powodzenia transformacji klimatyczno‑energetycznej w samorządach jest zintegrowanie unijnych i krajowych źródeł oraz różnych mechanizmów finansowania. Oryginalność /wartość /implikacje /rekomendacje – Z uwagi na skalę transformacji klimatyczno‑energetycznej w Polsce i zgłaszane przez samorządy ograniczenia budżetowe artykuł ma wartość aplikacyjną, a także uzupełnia badania nad dekarbonizacją gospodarki.

Purpose – The aim of the article is to indicate EU funds and programs for 2021–2027 supporting the climate and energy transformation, from the perspective of the tasks of local government. Research method – Several methods were used in the research: literature studies, review of EU legislation and budgets, national programs, descriptive and comparative analysis. Results – In the context of the political and energy crisis, the goal of achieving climate neutrality of the EU economy in 2050 and intermediate targets by 2030 has increased the importance of climate and energy targets and their inclusion in the mainstream of EU policy and budget. In the years 2021–2027, it is planned to allocate at least 30% of the general budget expenditure, including Recovery and Resilience Facility, to them. The reduction of GHG emissions, improvement of energy efficiency and decarbonization of the economy were subordinated to the Cohesion Policy funds and Just Transition Fund, the CAP funds, CEF, LIFE Programme, etc. Integrating EU and national resources and different financing mechanisms are key to the success of the climate and energy transformation in local governments. Originality /value /implications /recommendations – Due to the scale of climate and energy transformation in Poland and budget constraints reported by local governments, the article has an application value, complementing research on the decarbonization of the economy.