Czy choroba jest kobietą? – o językowym obrazie wybranych dolegliwości (rozważania na podstawie tekstów polskiego folkloru)

Pole DC	Wartość	Język
dc.contributor.author	Marczewska, Marzena	-
dc.date.accessioned	2023-07-17T11:34:01Z	-
dc.date.available	2023-07-17T11:34:01Z	-
dc.date.issued	2023	-
dc.identifier.citation	Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych, nr 1(14), 2023, s. 223-239	pl
dc.identifier.issn	2451-3539	-
dc.identifier.uri	http://hdl.handle.net/11320/15152	-
dc.description.abstract	Autorka koncentruje się na przedstawieniu utrwalonych w polskiej kulturze ludowej wyobrażeń choroby. Przywołuje różnorodne dane językowe (od nazw po teksty) poświadczające ślady dawnych wierzeń dotyczących postrzegania poszczególnych dolegliwości na podobieństwo żywych istot, zwłaszcza kobiet. Wskazuje również podstawowe przyczyny antropomorfizowania chorób.	pl
dc.description.abstract	The author focuses on presenting the linguistic images of the disease established in Polish folk culture. She analyzes various linguistic data (from names to texts) that testify to traces of old beliefs regarding the perception of individual ailments as living beings, especially women. The article also discusses the primary causes of the disease anthropomorphization.	pl
dc.description.sponsorship	Publikacja przygotowana/dofinansowana ze środków budżetu państwa w ramach programu „Społeczna odpowiedzialność nauki” Ministra Edukacji i Nauki. Jest wynikiem udziału w projekcie „Ośrodek Badań Historii Kobiet – kontynuacja”.	pl
dc.language.iso	pl	pl
dc.publisher	Wydawnictwo HUMANICA Instytut Studiów Kobiecych	pl
dc.rights	Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska	-
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/	-
dc.subject	polska kultura ludowa	pl
dc.subject	etnolingwistyka	pl
dc.subject	językowy obraz świata	pl
dc.subject	choroba	pl
dc.subject	kobieta	pl
dc.subject	Polish folk culture	pl
dc.subject	ethnolinguistics	pl
dc.subject	linguistic worldview	pl
dc.subject	disease	pl
dc.subject	woman	pl
dc.title	Czy choroba jest kobietą? – o językowym obrazie wybranych dolegliwości (rozważania na podstawie tekstów polskiego folkloru)	pl
dc.title.alternative	Is the Disease a Woman? – about the Linguistic Image of Selected Ailments (Considerations Based on the Texts of Polish Folklore)	pl
dc.type	Article	pl
dc.rights.holder	Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska	pl
dc.identifier.doi	10.15290/cnisk.2023.01.14.10	-
dc.description.Email	marzena.marczewska@ujk.edu.pl	pl
dc.description.Biographicalnote	Marzena Marczewska – doktor habilitowana nauk humanistycznych o specjalności językoznawstwo, profesor UJK, twórczyni Centrum Kultury i Języka Polskiego UJK, współpracowniczka Sekcji Etnolingwistycznej KJ PAN, członkini Kieleckiego Towarzystwa Naukowego (obecnie prezes) i Rady Muzeum przy Muzeum Narodowym w Kielcach, dyrektorka Instytutu Literaturoznawstwa i Językoznawstwa UJK. Zainteresowania naukowe: etnolingwistyka, językowy obraz świata, stereotypy językowe, historia mówiona, glottodydaktyka. Więcej informacji: https://pl.wikipedia.org/wiki/Marzena_Marczewska.	pl
dc.description.Affiliation	Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach	pl
dc.description.references	BorSEJP – Boryś, Wiesław. Słownik etymologiczny języka polskiego, (Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005).	pl
dc.description.references	BrSEJP – Brückner, Aleksander. Słownik etymologiczny języka polskiego, (Warszawa: Wiedza Powszechna, 1989).	pl
dc.description.references	FedLud2 – Federowski, Michał. Lud okolic Żarek, Siewierza i Pilicy. Jego zwyczaje, sposób życia, obrzędy, podania, gusła, zabobony, pieśni, zabawy, przysłowia, zagadki i właściwości mowy, t. 2, (Warszawa: Biblioteka Wisły, 1889).	pl
dc.description.references	K – Kolberg, Oskar. Dzieła wszystkie, (Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 1961– …	pl
dc.description.references	K3Kuj1 – t. 3. Kujawy, cz. 1,	pl
dc.description.references	K7Krak3 – t. 7. Krakowskie, cz. 3,	pl
dc.description.references	K15Poz7 – t. 15. Poznańskie, cz. 7,	pl
dc.description.references	K31Pok3 – t. 31. Pokucie, cz. 3,	pl
dc.description.references	K39Pom – t. 39. Pomorze,	pl
dc.description.references	K42Maz7 – t. 42. Mazowsze,	pl
dc.description.references	K45Gór2 – t. 45. Góry i Podgórze, cz. 2,	pl
dc.description.references	K46Ka-S – t. 46. Kaliskie i Sieradzkie,	pl
dc.description.references	K52Br-Pol – t. 52. Białoruś–Polesie	pl
dc.description.references	Lud – Lud. Organ Polskiego Towarzystwa Etnologicznego, (Lwów–Warszawa–Kraków–Poznań–Wilno: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze we Lwowie, 1895–1937).	pl
dc.description.references	MAAE – Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne, t. 1–14 (Kraków: Komisja Antropologiczna Akademii Umiejętności w Krakowie, 1896–1919).	pl
dc.description.references	NKPP – Julian Krzyżanowski (red.). Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, t. 1–4, (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969–1978).	pl
dc.description.references	SGP (I, IV) – Mieczysław Karaś (red.). Słownik gwar polskich, t. 1, (Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1979–1982); Jerzy Reichan, Stanisław Urbańczyk (red.), t. 4, (Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 1992–1993).	pl
dc.description.references	SłPsł – Sławski, Franciszek (red.). Słownik prasłowiański, t. 1–8, (Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974–2001).	pl
dc.description.references	SłSEJP – Sławski, Franciszek. Słownik etymologiczny języka polskiego, t. 1–5, (Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, 1952–1982).	pl
dc.description.references	WójKlech – Wójcicki, Kazimierz Władysław (zebrał i spisał). Klechdy, starożytne podania i powieści ludu polskiego i Rusi, (Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974).	pl
dc.description.references	ZWAK – Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej, t. 1–18, (Kraków: Komisja Antropologiczna Akademii Umiejętności, 1877–1895).	pl
dc.description.references	Baranowski, Bohdan. O hultajach, wiedźmach i wszetecznicach. Szkice z obyczajów XVII i XVIII w., (Łódź: Wydawnictwo Towarzystwa Krzewienia Kultury Świeckiej, 1988).	pl
dc.description.references	Bartmiński, Jerzy. „Pojęcie językowy obraz świata i sposoby jego operacjonalizacji”, w: Przemysław Czapliński, Anna Legeżyńska, Marcin Telicki (red.), Jaka antropologia literatury jest dzisiaj możliwa?, (Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, 2010).	pl
dc.description.references	Bartmiński, Jerzy (red.). Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława (zastępca red.), Słownik stereotypów i symboli ludowych, t. 1–2, (Lublin: UMCS, 1996–2021).	pl
dc.description.references	Biegeleisen, Henryk. Lecznictwo ludu polskiego, (Lwów: Polska Akademia Umiejętności, 1929).	pl
dc.description.references	Buława, Monika. Nazwy chorób w gwarach polskich, (Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 2019).	pl
dc.description.references	Buława, Monika. „Personifikacja chorób jako czynnik motywujący ich gwarowe nazwy”, w: Ewa Horyń, Ewa Młynarczyk (red.), Dialog z Tradycją, t. 9. Językowe świadectwo przemian społecznych i kulturowych, (Kraków: Collegium Columbinum, 2021), 11–30.	pl
dc.description.references	Ciszewski, Stanisław. Żeńska twarz, (Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1927).	pl
dc.description.references	Dźwigoł, Renata. Polskie ludowe słownictwo mitologiczne, (Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej: Kraków, 2004).	pl
dc.description.references	Karłowicz, Jan. O człowieku pierwotnym. Siedm odczytów, (Lwów: Towarzystwo Wydawnicze, Księgarnia S. Sadowskiego, 1903).	pl
dc.description.references	Karwatowska, Małgorzata. Szpyra-Kozłowska, Jolanta. Lingwistyka płci. Ona i on w języku polskim, (Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2005).	pl
dc.description.references	Krawczyk-Tyrpa, Anna. Tabu w dialektach polskich, (Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, 2001).	pl
dc.description.references	Marczewska, Marzena. Ja cię zamawiam, ja cię wypędzam… Choroba – studium językowo-kulturowe, (Kielce: Instytut Filologii Polskiej UJK, 2012).	pl
dc.description.references	Marczewska, Marzena. „Językowo-kulturowy obraz zdrowia w polszczyźnie”, w: Joanna Szadura, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Iwona Bielińska-Gardziel (red.), Wartości w językowo--kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów, t. 3. Problemy eksplikowania i profilowania pojęć, (Lublin: UMCS, 2014), 151–167.	pl
dc.description.references	Marczewska, Marzena. „Zdrowie w świetle danych językowych”, w: Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Joanna Szadura, Beata Żywicka (red.), Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów, t. 4. Słownik językowy – leksykon – encyklopedia w programie badań porównawczych, (Lublin: UMCS, 2018), 189–204.	pl
dc.description.references	Moszyński, Kazimierz. Kultura ludowa Słowian, t. 2, cz. 1, (Warszawa: Książka i Wiedza, 1967).	pl
dc.description.references	Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława. „Konceptualizacja choroby w polszczyźnie potocznej i w polskich zamówieniach ludowych”, w: Eugenia Łoch i Grzegorz Wallner (red.), Sposoby leczenia dawniej a dziś w świetle literatury i medycyny, cz. 3, (Lublin: Lubelskie Towarzystwo Naukowe, 2006), 36–45.	pl
dc.description.references	Popowska-Taborska, Hanna. „Od frazeologizmu do słowa jest tylko jeden krok (kasz. pošedło – sch. pőšāst ‘zaraza’)”, w: Jan Adamowski i Stanisława Niebrzegowska (red.), W zwierciadle języka i kultury, (Lublin: UMCS, 1999), 351–355.	pl
dc.description.references	Profantová, Zuzana. „Językowy obraz śmierci na Słowacji”, Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury, t. 9/10, 1997, 111–120.	pl
dc.description.references	Simonides, Dorota. „Wierzenia i zachowania przesądne”, w: Dorota Simonides (red.), Folklor Górnego Śląska, (Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1989), 225–301.	pl
dc.description.references	Smyk, Katarzyna. Kobieta, w: Violetta Wróblewska (red.), Słownik polskiej bajki ludowej, https://bajka.umk.pl/slownik/lista-hasel/haslo/?id=81.	pl
dc.description.references	Spittal, Stanisław. „Lecznictwo ludowe w Załoźcach i okolicy”, Rocznik Podolski. Organ Podolskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk poświęcony sprawom i kulturze Podola, t. 1, 1938, 62–225.	pl
dc.description.references	Stomma, Ludwik. Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku, Gdańsk: Tower Press, 2000.	pl
dc.description.references	Szlagowska, Aleksandra. „Personifikacje choroby w kulturze ludowej”, Medycyna Nowożytna. Studia nad Kulturą Medyczną, t. 9, z. 1–2, 2002, 49–50.	pl
dc.description.references	Szychowska-Boebel Barbara. Lecznictwo ludowe na Kujawach. Materiały i rozważania, (Toruń: Muzeum Etnograficzne, 1972).	pl
dc.description.references	Tuwim, Julian. Czary i czarty polskie oraz wypisy czarnoksięskie, (Warszawa: Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska”, 1924).	pl
dc.description.references	Walęciuk-Dejneka, Beata. Ludowy obraz kobiety – perspektywa inności. Folklor i literatura, (Siedlce: Instytut Kultury Regionalnej i Badań Literackich, 2014).	pl
dc.description.references	Wijaczka, Jacek. Magia i czary. Polowanie na czarownice i czarowników w Prusach Książęcych w czasach wczesnonowożytnych, (Toruń: Adam Marszałek, 2008).	pl
dc.description.references	Wijaczka, Jacek. Procesy o czary w Prusach Książęcych (Brandenburskich) w XVI–XVIII wieku, (Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika, 2007).	pl
dc.identifier.eissn	2543-7011	-
dc.description.issue	1(14)	pl
dc.description.firstpage	223	pl
dc.description.lastpage	239	pl
dc.identifier.citation2	Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych	pl
dc.identifier.orcid	0000-0002-2796-1317	-
Występuje w kolekcji(ach):	Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych, 2023, nr 1(14)

Pliki w tej pozycji:

Plik	Opis	Rozmiar	Format
CNISK_1_2023_M_Marczewska_Czy_choroba_jest_kobieta.pdf		437,33 kB	Adobe PDF	Otwórz

Pokaż uproszczony widok rekordu Zobacz statystyki

Pozycja ta dostępna jest na podstawie licencji Licencja Creative Commons CCL