Tytuł:	Dysputy metafizyczne
Inne tytuły:	Metaphysical disputes Disputationes metaphysicae
Autorzy:	Geulincx, Arnold
Tłumacz:	Usakiewicz, Joanna
Data wydania:	2007
Data dodania:	14-sie-2014
Wydawca:	Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Źródło:	Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych, vol. 19, 2007, s. 147-171
Opis:	Z języka łacińskiego przełożyła, wstępem i przypisami opatrzyła Joanna Usakiewicz. Przekładu dokonano na podstawie Disputationes metaphysicae, w: Arnoldi Geulincx Antverpiensis opera philosophica, recognovit J. P. N. Land, Hagae Comitum apudMartinum Nijhoff, 1891–1893, vol. II. OD TŁUMACZA: Arnold Geulincx (1624–1669) znany jest przede wszystkim jako twórca teorii okazjonalizmu, stanowiącej próbę wyjaśnienia problemu wzajemnego oddziaływania na siebie całkowicie różnych substancjalnie ducha i ciała. Jest to tylko jedno z zagadnień metafizycznych, jakie podjął on w swoich najważniejszych dziełach: Metafizyce prawdziwej oraz Etyce. Omówił w nich bowiem całościowo kwestię ja – substancji myślącej, ciała – substancji rozciągłej oraz istoty i roli Boga. Dysputy metafizyczne, które tu przedstawiamy, stanowią wprowadzenie, a ściślej, opisują stan przed przystąpieniem do zgłębiania metafizyki. Wskazuje na to już określenie ich z grecka mianem isagog. Isagoga to właśnie nauka czy wiadomości wstępne wprowadzające, przygotowujące do studiowania jakiejś dziedziny wiedzy w sposób szczegółowy, obszerny i dokładny. Geulincx nazywając metafizykę wiedzą pierwszą, podkreśla jej miejsce w porządku zdobywania przez człowieka wiedzy. Jako pierwsza nie może być, i nie jest, poprzedzona żadną inną wiedzą, co przede wszystkim powinien uświadomić sobie każdy przystępujący do jej zgłębiania. Przed metafizyką człowiek jest w stanie „przed wiedzą”, czyli nie zna żadnej prawdy, a więc wszystko, co jest mu dostępne jest w stanie swoistego zawieszenia między prawdą a fałszem. Stan „przed wiedzą” to stan wątpienia. Wątpienie to jednak nie jest doktrynalnym sceptycyzmem, postawą filozoficzną, której założenie, metodę i cel stanowi wątpienie we wszystko. Geulincxowi chodzi o sceptycyzm stanowiący tylko pierwszy krok, a właściwie przygotowanie do zdobywania wiedzy prawdziwej, a więc wątpienie ma być ograniczone w czasie – trwać dopóki nie zostanie rozstrzygnięte, czy jakieś twierdzenie jest prawdziwe, czy fałszywe. Jest to oczywiście to samo wątpienie, na które wskazywał René Descartes zwłaszcza w Medytacji I w swoich Medytacjach o pierwszej filozofii. Wydaje się, że Geulincx wówczas, gdy mocno podkreśla różnicę między założeniem, że coś jest fałszywe, a potwierdzeniem, że takie jest w istocie, staje w obronie Descartes’a wobec tych wszystkich, którzy jego rozważania o hipotetycznym Bogu – Zwodzicielu uznali za wyraz bezbożności czy ateizmu. Czytając dysputy, warto też zwrócić uwagę na fakt, iż bardzo różnią się one kompozycyjnie, choć wszystkie podejmują tę samą tematykę. Dwie pierwsze pochodzące z roku 1666, zawierają rozważania natury logicznej i terminologicznej. Trzecia zaś z roku 1669 to scenka teatralna z dwoma głównymi aktorami: kandydatem do metafizyki i przedstawicielem doktryny sceptycznej – Teodozjuszem, w której treść właściwa przekazywana jest językiem inkrustowanym cytatami z autorów klasycznych.
URI:	http://hdl.handle.net/11320/1480
DOI:	10.15290/idea.2007.19.11
ISSN:	0860-4487
Typ Dokumentu:	Other
Występuje w kolekcji(ach):	Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych, 2007, XIX Varia (WFil)

Pozycja jest chroniona prawem autorskim (Copyright © Wszelkie prawa zastrzeżone)