Sąd Apelacyjny w Białymstoku w latach 1949-1950

Abstract

Publikacja traktuje o krótkim epizodzie istnienia Sądu Apelacyjnego w Białymstoku w latach 1949-1950. Stanowi element prac badawczych autora nad problemem od-budowy i transformacji sądownictwa powszechnego w okresie kształtowania się w Polsce ustroju socjalistycznego w pierwszej dekadzie po II wojnie światowej. Jest kolejną publikacją dotyczącą dziejów sądownictwa białostockiego. Ma ona przypomnieć o mało znanym fakcie powołania Sądu Apelacyjnego w Białymstoku w 1949 r. i przybliżyć jego krótką, gdyż zaledwie półtoraroczną działalność. Ponadto, celem publikacji jest udzielenie odpowiedzi na istotne, nasuwające się od razu pytanie, dlaczego w ogóle doszło do powołania Sądu Apelacyjnego w Białymstoku? Miało to ścisły związek z gruntownymi przemianami, jakie dokonywały się w sądownictwie powszechnym w latach 1944-1954, które zmierzały do upolitycznienia wymiaru sprawiedliwości. Reformy nie ograniczały się jednak wyłącznie do ustrojowego dostosowywania sądownictwa do potrzeb władz. Przemiany szły o wiele dalej, w kierunku przeprowadzenia czystek kadrowych i wyeliminowania z sądownictwa sędziów przedwojennych, którzy nie chcieli poddać się politycznym naciskom i ideologicznej indoktrynacji. Powołanie Sądu Apelacyjnego w Białymstoku było częścią planowanej reorganizacji sądownictwa powszechnego, która miała jednocześnie ułatwić przeprowadzenie procesu wymiany kadrowej. Dlatego w publikacji szeroko podejmowane są także kwestie ogólnych przemian, jakie zachodziły w tym okresie w sądownictwie. Podejście takie pozwala unaocznić intencje władz i faktyczne przy-czyny powołania Sądu Apelacyjnego w Białymstoku. Te zaś dosadnie zaprezentowane zostały w cytowanych w publikacji decyzjach podejmowanych na posiedzeniach Kolegium Ministerstwa Sprawiedliwości i fragmentach raportów Departamentu Nadzoru Sądowego.

The publication deals with a short episode of the Court of Appeal in Bialystok between 1949-1950. It is part of the author's research work on the problem of reconstruction and transformation of the common judiciary during the period of building the socialist system in Poland in the first decade after World War II. Moreover, the aim of the publication is to answer an important, immediately emerging question; why the Court of Appeal in Bialystok was established at all? This was closely related to the fundamental changes that were taking place in the common judiciary in the years 1944-1954, which led to the politicization of the justice system. However, the reforms were not limited to the systemic adaptation of the judiciary to the needs of the authorities. The changes went much further, towards carrying out staff purges and eliminating from the judiciary pre-war judges who did not want to submit to political pressure and ideological indoctrination. The establishment of the Court of Appeal in Bialystok was part of the planned reorganization of the common court system, which was supposed to simplify the staff exchange process. That is why the publication also widely concerns the general changes that took place in the judiciary during this period. This approach helps to show intentions of the authorities and true reasons of establishing the Court of Appeal in Bialystok. These are presented in the decisions taken at the meetings of the Collegium of the Ministry of Justice and fragments of the reports of the Judicial Supervision Department, as quoted in the publication.