Związki kulturowe monasteru supraskiego z kulturą serbską w XVI wieku

Abstract

In the 16-th century the monastery of Suprasl was the second monastic center of the Orthodox Church in the Great Duchy of Lithuania after the Kiev-Caves Monastery. In the history of the Byelorussian culture the monastery in Suprasl occupies unique place. The best achievements of many branches of culture have been concentrated in it. They mirror close contacts with the religious and cultural heritage of other Slavonic nations. The monastery became a place of the reciprocal permeating of various religious trends. Also, here, many national cultures influenced each other. An example of this reciprocal permeating of cultures was the architecture and interior decorations of the Annunciation monastery church. The uniqueness of the architecture of this building consists in the mixing of the Gothic and Byzantine styles. The direct connections of Suprasl with Byzantine and Serbian culture may be proved by the monumental frescos in the Annunciation Church. They were painted by a group of painters under the supervision of Nektorius the Serb (Serb Nekhtarioosh). These frescos were a testimony to dogmatic Orthodoxy. The monastery of Suprasl was visited by many outstanding writers, religious leaders and political notables. This monastery was also visited by the Patriarch of Constantinople – Jeremiash II, the Serbian and Bulgarian patriarch - Gabriel, and many other Church dignitaries from Balkans. In the 16-th century, the monastery of Suprasl became a major ecclesiastical center of all the Slavic nations. The monastery while being the major center of Orthodox theological thought, still remained open for new trends in philosophical thought. During the 16-th century the monastery of Suprasl was in close relationship with Bulgaria, Serbia, The Great Duchy of Moscow and Holy Athos Mount. This found its reflection in sacral art, publishing and literature.

Monaster supraski, w XVI wieku był drugim po Ławrze Kijowsko-Peczerskiej prawosławnych ośrodków zakonnych na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego. Monaster supraski zajmuje niekwestionowane miejsce w historii Kościoła prawosławnego, regionu i kultury wielu narodów. Ten najbardziej wysunięty na zachód prawosławny ośrodek klasztorny przekształcił się w drugiej połowie XVI w. w centrum kulturowe o znaczeniu ogólnosłowiańskim. Trudno bowiem wskazać inny ośrodek, w którym w takim zakresie skoncentrowane zostały najlepsze osiągnięcia różnych dziedzin kultury i w którym tak intensywnie przejawiały się kontakty z kulturą innych narodów słowiańskich, a najgłębsze i stare tradycje weszły organicznie w życie następnych wieków. Bezpośrednie związki Supraśla z kulturą serbską znajdują potwierdzenie w wystroju wnętrza cerkwi Zwiastowania NMP. Najważniejszą inwestycją klasztorną była wspomniana wyżej cerkiew Zwiastowania NMP. Wystrój wewnętrzny świątyni wskazuje na silne wpływy kulturowe bizantyjsko-ruskie na zachodnie obszary Wielkiego Księstwa Litewskiego. Za archimandrii Sergiusza Kimbara grupa malarzy pod kierunkiem „Serbina Nektarego malarza” ozdobiła wnętrze świątyni freskami. Ławrę supraską odwiedzało wielu mnichów i dostojników z Bałkan w tym powracający z Moskwy patriarcha carogrodzki Jeremiasz II i patriarcha Serbski i Bułgarski Gabriel. Bliskie relacje monasteru z Kijowem, Słuckiem, Wilnem, Moskwą, Serbią, Wołoszczyzną, Bułgarią i ze św. Górą Athos pozwoliły na skoncentrowanie w nim dorobku kulturowego wielu narodów słowiańskich. Oddziaływanie kultur narodów wschodniosłowiańskich i bałkańskich uwidoczniło się na terenie monasteru w architekturze i malarstwie ikonograficznym, wystroju i wyposażeniu świątyń oraz w zbiorach biblioteki klasztornej.