REPOZYTORIUM UNIWERSYTETU
W BIAŁYMSTOKU
UwB

Proszę używać tego identyfikatora do cytowań lub wstaw link do tej pozycji: http://hdl.handle.net/11320/5727
Tytuł: Ocena obowiązującego systemu odpowiedzialności majątkowej urzędników
Inne tytuły: Evaluation of the current system financial liability of officials
Autorzy: Kowalewski, Kamil Piotr
Promotor(rzy): Salachna, Joanna Małgorzata
Słowa kluczowe: odpowiedzialność majątkowa
urzędnicy
Skarb państwa
wykonywania prawa
liability
officials
State Treasury
exercising of law
Data wydania: 27-kwi-2017
Data dodania: 11-lip-2017
Abstrakt: Rozprawa dotyczy problemu ponoszenia odpowiedzialności majątkowej przez urzędników biorących udział w procesie wydawania władczych rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej i podatkowej za szkody spowodowane takimi aktami. Można wskazać kilka motywów, które przyczyniły się do podjęcia badań w tym zakresie. Przede wszystkim w 17 maja 2011 r. weszła w życie ustawa o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenia prawa. Według ustawodawcy stanowić miała ona odpowiedź na coraz częściej występujące przypadki wadliwego stosowania prawa przez urzędników, których skutki dotykały nie tylko obywateli ponoszących szkody powodowane wadliwymi rozstrzygnięciami organów administracji publicznych i organów podatkowych, ale też samego państwa i jego finansów, jako zobowiązanego do naprawienia szkody wyrządzonej obywatelowi przez swoich urzędników. Wśród argumentów uzasadniających jej przyjęcie wskazywano brak realnych instrumentów finansowego oddziaływania na urzędników wydających wadliwe decyzje administracyjne i podatkowe oraz chęć zwiększenia ochrony interesów finansowych państwa, poprzez ograniczenie zjawiska ponoszenia przez Skarb Państwa odpowiedzialności za szkody spowodowane wydawaniem władczych rozstrzygnięć. Z drugiej jednak strony pojawiały się głosy krytyczne wobec tego kategorycznego stwierdzenia. Wśród nich wskazywano, że już przed wejściem w życie wspomnianej ustawy istniały instrumenty pozwalające na pociągnięcie do majątkowej odpowiedzialności urzędnika będącego realnym sprawcą szkody spowodowanej błędną decyzją organu administracji. Koniecznym stało się więc znalezienie jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy regulacje ustawy o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa stanowią całkowite novum w polskim porządku prawnym, czy raczej są one swoistym wynikiem ewolucji rozwiązań już istniejących wchodzących w skład systemu odpowiedzialności majątkowej urzędników? Zastanawiające stało się również to, czy zgodnie z założeniami autorów projektu ustawy, jej wejście w życie spowoduje znaczące zmniejszenie ilości wadliwych decyzji, w tym przede wszystkim decyzji wydanych z rażącym naruszeniem prawa i dzięki temu ograniczenie wydatków Skarbu Państwa ponoszonych na odszkodowanie za wadliwe wykonywanie władzy publicznej. Ponadto uwagę zwrócił też wyraźny brak opracowań o charakterze naukowym dotyczących analizowanej materii. Przy tak ukształtowanej tematyce pracy postawiona została teza badawcza, zgodnie z którą ustawa o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa stanowi element systemu odpowiedzialności majątkowej urzędników, zaproponowane w niej rozwiązania nie są jednak skonstruowane korzystnie dla interesów Skarbu Państwa i j.s.t., ponieważ nie wywierają realnego wpływu na poprawę jakości stosowania przez urzędników prawa, a tym samym nie prowadzą do ograniczenia wydatków podmiotów publicznych związanych z wadliwym wykonywaniem władzy publicznej. W celu jej weryfikacji poszukiwano odpowiedzi na bardziej szczegółowe pytania dotyczące ponoszenia odpowiedzialności odszkodowawczej przez podmioty publiczne za wadliwe decyzje administracyjne i związanej z nią majątkowej odpowiedzialności urzędników. Dotyczyły one w szczególności tego jak przedstawiają się relacje pomiędzy odpowiedzialnością Skarbu Państwa i j.s.t. za wadliwe wykonywanie władzy publicznej a odpowiedzialnością majątkową urzędników? Czy dotychczas, zgodnie z założeniami autorów ustawy, nie istniały rozwiązania dotyczące odpowiedzialności majątkowej urzędników, a jeżeli tak to czy w dostatecznym stopniu realizowały one swoje funkcje? Jakie zmiany w zakresie odpowiedzialności majątkowej urzędników spowodowało wejście w życie ustawy o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych i jakie są konsekwencje tych zmian? Czy wysokość kary finansowej stosowanej wobec urzędnika winnego szkody oddziałuje na ograniczenie wydatków Skarbu Państwa i j.s.t. oraz gwarantuje prewencyjne oddziaływanie odpowiedzialności majątkowej? Czy zasadnym było wprowadzenie przepisami ustawy dodatkowego postępowania wyjaśniającego, poprzedzającego właściwe postępowanie sądowe i przekazanie jego prowadzenia do właściwości prokuratury w sytuacji, gdy istnieje organ administracji wyspecjalizowany w zakresie reprezentowania interesów majątkowych Skarbu Państwa, jakim jest Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa? Czy inne kraje Unii Europejskiej w zakresie odpowiedzialności urzędników przyjęły rozwiązania odmienne od modelu krajowego, a w przypadku stwierdzenia różnic, jak korespondują one z systemem odpowiedzialności majątkowej urzędników funkcjonującym w prawie krajowym? Rozprawa, oprócz wprowadzenia, obejmuje pięć rozdziałów, w których poszukiwano odpowiedzi na poszczególne szczegółowe problemy badawcze oraz wnioski. W rozdziale pierwszym zakreślone zostały granice obszaru badawczego. Omówiono znaczenie najistotniejszego z punktu widzenia całej pracy pojęcia odpowiedzialności w ujęciu ogólnym oraz przedstawione możliwe sposoby rozumienia pojęcia odpowiedzialności prawnej. Ostatecznie wyodrębniono charakterystyczne cechy odpowiedzialności majątkowej i funkcje jakie odpowiedzialność ta ma realizować. Rozdział drugi zawiera analizę ewolucji instytucji odpowiedzialności za szkody spowodowane przy wykonywaniu władzy publicznej. Obejmuje ona najważniejsze dla tej materii regulacje prawne, na podstawie których ukazano, jak zmieniało się zapatrywanie na potrzebę otoczenia obywatela ochroną przed ponoszeniem szkód spowodowanych wadliwym działaniem państwa. W związku z tym, jak zmieniał się zakres odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone na skutek jego działań władczych. Rozważania poczynione na tym tle są o tyle istotne, że obrazują też w jaki sposób ewoluowała odpowiedzialność majątkowa urzędników – nierozerwalnie związana z odpowiedzialnością odszkodowawczą władzy publicznej – i jak pomiędzy urzędnikiem, a państwem rozkładały się ciężary związane z obowiązkiem naprawienia szkód wyrządzonych obywatelom oraz jak granice ich odpowiedzialności kształtują się obecnie. Rozdział trzeci ma pomóc w jednoznacznym ustaleniu czy w polskim porządku prawnym, przed wejściem w życie u.o.m.f.p., istniały inne regulacje pozwalające na pociągnięcie do majątkowej odpowiedzialności urzędnika, będącego sprawcą szkody, którą naprawić musiał Skarb Państwa lub j.s.t. Poczynienie pogłębionych ustaleń w tym zakresie jest konieczne, ponieważ jedno z podstawowych założeń jakie przyświecało ustawodawcy przy tworzeniu projektu u.o.m.f.p. opierało się na twierdzeniu, że brak jest takich instrumentów w polskim porządku prawnym. W rozdziale czwartym skoncentrowano się na analizie poszczególnych unormowań ustawy o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa. Jego kolejne części poświęcone są ustaleniu strony przedmiotowej i podmiotowej ustawy, rekonstrukcji przyjętych w niej przesłanek odpowiedzialności i trybu dochodzenia roszczeń przeciwko urzędnikowi. Ma to umożliwić jak najbardziej pełną i rzetelną ocenić tego, jakie zmiany w zakresie odpowiedzialności majątkowej urzędników, w porównaniu do wcześniej obowiązujących regulacji wprowadziła u.o.m.f.p. Dodatkowo pozwala stwierdzenie na ile gwarantuje ona osiągnięcie celów zakładanych przez ustawodawcę. Wreszcie w rozdziale piątym rozprawy przeprowadzona została prawno-porównawcza analiza koncepcji odpowiedzialności odszkodowawczej państwa i urzędników, przyjętej przez wybrane państwa Unii Europejskiej. Do porównania wybrano regulacje dotyczące odpowiedzialności odszkodowawczej trzech państw Europy zachodniej – Wielkiej Brytanii, Niemiec i Francji. Wymienione państwa należą do krajów o ugruntowanym systemie demokratycznym, zbliżone są do siebie pod względem społeczno-gospodarczym i każde z nich posiada stosunkowo mocno rozbudowany system administracji publicznej. Z drugiej jednak strony w każdym z tych państw, w sposób nieco odmienny, rozwiązywany został problem odpowiedzialności odszkodowawczej państwa i jego urzędników. W poszczególnych rozdziałach rozprawy szeroko wykorzystywana jest dogmatyczno prawna metoda badań, przy pomocy której analizowane są akty prawne i projekty tych aktów. Pomocniczo zastosowanie znajdują metody prawno porównawcza i historyczno prawna. W oparciu o reaktywną metodę badawczą, polegającą na przeprowadzeniu ankiety skierowanej do podmiotów wydających decyzje administracyjne, analizowano skalę problemu ponoszenia przez organy administracji publicznej i organy podatkowe odpowiedzialności odszkodowawczej i dochodzenia roszczeń zwrotnych od ich urzędników. Badania poczynione w tym zakresie zostały wsparte analizą danych statystycznych prowadzonych przez Ministerstwo Sprawiedliwości dotyczących ilości spraw sądowych przeciwko podmiotom wykonującym władzę publiczną i ich skutków oraz publikowanych przez Naczelny Sąd Administracyjny dotyczących zjawiska bezczynności i przewlekłego działania organów administracji. Prowadzone w ten sposób badania prowadzą do wniosku, że ustawa o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa należy uznać raczej za kolejne narzędzie w systemie majątkowej odpowiedzialności urzędników, a nie za samodzielną i wyłączną regulację takiej odpowiedzialności. Co więcej przepisy tej ustawy skonstruowane są w taki sposób, iż wzbudzają istotne wątpliwości, że zrealizują przypisywane im przez ustawodawcę funkcje. Świadczyć może o tym fakt, iż przez pięć lat od dnia jej wejścia w życie nie wywarła ona realnego wpływu na poprawę jakości stosowania prawa przez urzędników. Nie spowodowała ona bowiem znaczącej zmiany stosunku ilości decyzji zaskarżonych do organów II instancji w postępowaniu administracyjnym i postępowaniu podatkowym do ilości decyzji uchylonych do ponownego rozpatrzenia z przyczyn istotnych uchybień proceduralnych. W tej sytuacji w końcowej części pracy zaproponowano kilka rozwiązań alternatywnych mogących w większym stopniu przyczynić się do poprawy jakości stosowania prawa przez urzędników i tym samym ograniczenia wydatków Skarbu Państwa i j.s.t. spowodowanych przez wadliwe decyzje administracyjne i podatkowe.
The subject of dissertation is the problem of incurring financial liability by officials involved in the process of issuing imperious decisions in individual cases in the field of public administration and the tax decision for the damage caused by such acts. There are several reasons that contributed to undertake research in this area. First of all, 17 May 2011 entered into force an Act about financial liability of public officials for gross violation of the law. The legislator thought it will be answer to the increasingly frequent cases of faulty application of the law by officials what is serious problem for the citizens who have suffered damage caused by defective decisions of public administrations and tax authorities, and the State and its finances, which is obliged to repair damage caused to the citizen by their officials. Among the arguments justifying its adoption indicated the lack of real instruments, the financial impact on officials issuing defective administrative or tax decision and the necessity to increase the protection of the financial interests of the State, by reducing the phenomenon of incurring by the State Treasury (Skarb Państwa) liability for damage caused by issuing imperious decisions. On the other hand, there were voices of criticism against these categorical claims. They were argued that before the entry into force of the Act, there were instruments for pulling the liability officials who was the real creator of the damage caused by the incorrect decision of the administrative authority. So it became necessary to find a clear answer to the question whether the rules of the Act on financial liability of public officials for gross violation of the law constitute a complete novelty in the Polish legal system, or rather they are a kind of evolution of existing solutions included in the system of financial liability of officials? It is also interesting whether in accordance with the assumptions of the authors of the bill, its entry into force will significantly reduce the number of faulty decisions, including in particular the decisions taken in flagrant violation of the law, thus reducing expenses of State Treasury for compensation for the defective exercise of public authority. Moreover, noticeable is the distinct gap of studies of a scientific related to the analyzed matter. The research thesis put in this dissertation assumes that an Act about financial liability of public officials for gross violation of the law is a component of the financial liability of officials system but the solutions proposed in this Act are not designed advantageously for the interests of the State Treasury and local government units (j.s.t.), because they do not have real impact on improving the quality application of the law by officials, and thus does not lead to reduction expenses of public entities related to the defective exercise of official authority. In order to verify this thesis replied to more specific questions about the liability for damages caused by faulty administrative decisions. They concerned in particular how to depict is the relationship between the responsibility of the State Treasury and j.s.t. and liability of officials? Is so far, according to the assumptions of the authors of the Act, there were no solutions for the financial liability of officials? What changes in the financial liability of officials caused the entry into force of the Act on the financial responsibility of public officials and what are the consequences of these changes? Is the amount of the penalty for official guilty of the damage may reduce of expenses of the State Treasury and j.s.t.? Whether it was justified to entrust the representation of the state in the process against an official for the prosecutor's office when specializes in the field is office of the Prosecutor General of the State Treasury (Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa)? Whether other European countries adopted a different - than polish - solution of liability of officials and what are those differences? The dissertation includes an introduction, five chapters and conclusions. The first chapter discusses the meaning of responsibility and the possible meanings of the concept of legal responsibility. Then discusses characteristics and functions of financial liability. In the second chapter was carried out an analysis of the evolution of state responsibility. It’s very important because State responsibility is inseparably connected with liability of officials. The third chapter is intended to clarify whether in the Polish legal system there were instruments capable of pulling the officer accountable. In chapter number four is conducted an analysis of regulations Act about financial liability of public officials for gross violation of the law. Another parts of this chapter concerns to definition of subject and object side of this Act, and circumstances of liability of officials. Finally in the fifth chapter rated the systems of officials liability accepted in other European countries. The analysis included solution of three countries i.e.: Germany, France and Great Britain. This countries belong to the group of highly developed, moreover they have a well-established democratic system and extensive system of administration. In the dissertation is widely used a dogmatic legal method of researches. It enables to make an analysis of Acts and drafts Acts. Incidentally are used historical and legal and comparative law methods. Empirical research consisting in carrying out the survey an enabled analysis of problem incurred by the public authorities and the tax authorities liability and liability of their officials. Studies made in this area are supported by analysis of statistics conducted by Ministry of Justice and The Supreme Administrative Court. All of researches lead to the conclusion that the Act about the financial liability of public officials for gross violation of the law should be not considered as an independent and exclusive regulation of officials liability but as another tool in the system of such liability. Moreover, the provisions of the Act are designed so that it will be difficult to achieve its objectives. This is confirmed by the fact that for five years from the date of its entry into force, it has had no real impact on improving the quality of exercising the law by officials. During this period has not decreased in the number of administrative decisions and tax decision contested to the appeal authority. Thats why in the final part of the work proposed several alternatives solution that could make a greater contribution to improving the quality of exercising the law by officials and thereby reduce expenditures of the State Treasury and j.s.t. caused by defective administrative decisions and tax decisions.
Afiliacja: Wydział Prawa
URI: http://hdl.handle.net/11320/5727
Typ Dokumentu: Book_phd
Występuje w kolekcji(ach):Prace doktorskie (otwarty dostęp)
Prace doktorskie (WP)

Pliki w tej pozycji:
Plik Opis RozmiarFormat 
KP_Kowalewski_Ocena_ obowiazujacego_systemu_odpowiedzialnosci_majatkowej_urzędnikow.pdf2,34 MBAdobe PDFOtwórz
Pokaż pełny widok rekordu Zobacz statystyki


Pozycja jest chroniona prawem autorskim (Copyright © Wszelkie prawa zastrzeżone)