Wpływ kapitału społecznego na rozwój regionalny

Abstract

Praca doktorska „Wpływ kapitału społecznego na rozwój regionalny” dotyczy zagadnienia oddziaływania kapitału społecznego jako jednego z czynników endogenicznych, tj. wykorzystujących potencjał wewnętrzny określonego terytorium, na rozwój regionalny. Rozwój regionalny, a w szczególności jego zróżnicowanie jest jednym z podstawowych wyzwań współczesnej gospodarki. Wpływ na niego wywierają liczne czynniki ekonomiczne i społeczne, występujące tak na poziomie danego regionu, jak i kraju, a także procesy globalne. Koncepcja kapitału społecznego, a szczególnie jej odniesienie do współczesnego funkcjonowania regionów, jest podejściem stosunkowo nowym, przez to jeszcze niedostatecznie opracowanym na gruncie teoretycznym i bardzo słabo zbadanym empirycznie. Większość badaczy zajmujących się tematyką kapitału społecznego dostrzega problem wpływu kapitału społecznego na rozwój regionalny skupiając się jednakże na zakładanych efektach takiego wpływu. Występuje natomiast niedobór analiz dotyczących mechanizmów wpływu kapitału społecznego na rozwój regionalny, a w szczególności pomiaru tego wpływu. Możemy tu zaobserwować istotną lukę poznawczą. Podstawowym celem dysertacji było opracowanie modelu wpływu kapitału społecznego na rozwój regionalny uwzgledniającego możliwość pomiaru poszczególnych jego wymiarów. W części teoretycznej pracy przedstawiono ewolucję teorii rozwoju regionalnego ze szczególnym uwzględnieniem tych, które kładły nacisk na zidentyfikowanie czynników rozwoju adekwatnych do różnych typów regionów. Ponadto zaprezentowano zagadnienie kapitału społecznego, jego definicje i podział na poszczególne wymiary. Część badawcza pracy obejmowała analizę wpływu poszczególnych wymiarów kapitału społecznego na rozwój regionalny. Za miarę rozwoju regionalnego przyjęto wskaźnik zmiany PKB per capita w województwie. Wymiary kapitału społecznego w każdym z poszczególnych województw zostały określone za pomocą wybranych wskaźników, które następnie ustandaryzowano, zbudowano wskaźnik syntetyczny i na jego podstawie uszeregowano regiony. Ostatnim elementem przyjętej metody było badanie korelacji pomiędzy przyjętą miarą rozwoju regionalnego a wskaźnikami kapitału społecznego. Wyniki analiz teoretycznych oddziaływania poszczególnych wymiarów kapitału społecznego na rozwój regionalny pozwoliły pozytywnie zweryfikować przyjęte cztery szczegółowe hipotezy badawcze. Należy więc uznać, iż w świetle rozważań teoretycznych pozytywnie zweryfikowano także tezę główną pracy. Wyniki własnych badań statystycznych przedstawione w dysertacji wskazują, iż poszczególne wymiary kapitału społecznego w różny sposób wpływają na rozwój regionalny polskich województw. Najsilniej skorelowanym parametrem jest udział w sieciach społecznych, zaś najsłabiej – zaufanie. Syntetyczny wskaźnik kapitału społecznego wykazuje średnią dodatnią korelację z dynamiką PKB. Potwierdza to główną tezę pracy: „Poziom kapitału społecznego pozytywnie wpływa na rozwój regionalny”, jednakże nie można określić tego wpływu jako silny. Praca pozwoliła wypracować model pomiaru wpływu kapitału społecznego na rozwój regionalny w warunkach polskich. Jego elementami jest przyjęcie czterech wymiarów kapitału społecznego: zaufania, sieci społecznych, aktywności obywatelskiej i zaangażowania społecznego oraz przyjęcie konkretnych możliwych do pomiaru wskaźników poszczególnych wymiarów. Model ten uwzględnia, iż wpływ kapitału społecznego na rozwój regionalny jest wielowymiarowy. Przedstawiony podział kapitału społecznego i zaproponowana metoda badawcza pozwala na jego kompleksową analizę. Poszczególne wymiary kapitału społecznego są silnie z nim związane jako całością, a przypadku każdego możemy mówić o odmiennym sposobie oddziaływania na całokształt stosunków społeczno-gospodarczych. Jednakże wpływ poszczególnych aspektów uzupełnia się wzajemnie i powinien być rozpatrywany całościowo, bez oderwania od pozostałych. Zaproponowana metoda pozwala na dość dobre porównanie regionów pod względem poziomu kapitału społecznego i jego aspektów. W odniesieniu do uwarunkowań występujących w Polsce możemy mówić o występującym deficycie zaufania, którego niski poziom nie sprzyja rozwojowi regionalnemu. Szczególnie godne podkreślenia jest zaobserwowane oddziaływanie sieci społecznych, w przypadku dwóch pozostałych aspektów: aktywności obywatelskiej i zaangażowania społecznego, możemy mówić o niewielkim wpływie na rozwój poszczególnych regionów.

The doctorate thesis “The Influence of Social Capital on Regional Development” concerns the idea of the effect of social capital as one of the endogenic factors, i.e. using the inner potential of a given territory, on regional development. Regional development, and its diversity in particular, is one of the one of the primary challenges of contemporary economy. It is affected by numerous economic and social factors, existing on the level of a given region and country. It is also affected by global processes. The idea of social capital, and its association with the current functioning of regions in particular, is a relatively new idea, thus insufficiently described in terms of theory and with a poor empirical analysis. The majority of scientists dealing with social capital sees the problem of its influence on regional development while focussing on the forecast effects of such an influence. Yet, there is a lack of analyses of the mechanisms of the social capital influence on region al development, and the measurement of this influence in particular. It is visible that there is little knowledge on this issue. The main aim of this dissertation is to prepare a model of the influence of social capital on regional development, taking into consideration the possibilities of measuring its various aspects. The theoretical part of this work presents the evolution of the regional development theory, stressing out especially these which focussed on the identification of development features relevant for various types of regions. Moreover, the concept of social capital, its definitions, and the division in terms of various aspects of this concept have been presented here. The analytic part encompasses the analysis of the influence of given aspects of social capital on region al development. The measure of regional development was the change of the GDP per capita in a voivodship. The aspects of social capital in given voivodships have been described by different indices, which then were standardized, a synthetic index was built and on its basis voivodships were put in order. The final stage of this work was the analysis of the correlation of the prepared measure of region al development and social capital indices. The results of theoretical analyses of the influence of certain aspects of social capital on regional development allowed to verify four detailed research hypotheses in a positive way. Therefore it should be stated that the main thesis of this work has also been verified in a positive way due to theoretical work. My own statistical research presented in this dissertation shows that certain aspects of social capital have a different influence on regional development of Polish voivodships. The most strongly correlated parameter is participation in social networks, while the east correlated is trust. A synthetic social capital index shows a medium positive correlation with GDP dynamics. It proves that the main thesis of this work, namely “The level of social capital has a positive effect on regional development”, was right, however this influence cannot be described as a strong one. This work made it possible to prepare a model of measuring the influence of social capital on regional development in Poland. The elements of this model are the four taken aspects of social capital: trust, social networks, civic participation and social participation. This model also contains the taken specific measurable indices of certain aspects of social capital. This model takes into consideration the fact that the influence of social capital on regional development has many aspects. The division of social capital presented here and the scientific approach makes it possible to carry put its complete analysis. Certain aspects of social capital are strongly connected with social capital itself, but each and every one of them has a different influence on social and economic relations. However, the influences of different separate aspects are interwoven and thus should be looked at as a kind of entity and not separately. The method applied here makes it possible to compare regions in terms of social capital and its aspects in quite a good way. Taking Poland into consideration, it can be stated that there is trust shortage, which, in turn, hinders regional development. What is more important, however, is the observed influence of social networks, while the two remaining aspects: civic participation and social participation, have a minor influence on the development of given regions.